Halk Kültüründe “Satmak-Satıp Almak” İnancının Mitolojik Boyutu

22 Yrd. Doç. Dr. Ali Osman ABDURAZZAK Dr. Yaşar KALAFAT T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı nezle olacağına inanılırdı. Huysuzluğu/Kötü Huyları Satma: Keza huysuz insanlar ve binek atları da bu şekilde sembolik satışa tabi tutularak, onla- rın huysuzluklarından kurtulmak istenir. Adeta nezleyi yapan bir kara iye vardır. Bu kara iye bir şekilde sahiplenilerek el değiştirmektedir. Huysuz atı huysuzlaştıran amilin izahı da aynı şekilde yapılır. Başına Dönme Yöntemi: “Başına Dönme” uygulaması ile yapılan da, başına dönenin, başına dönülenin musibetine talip olması hali vardır. Sadaka verirken “başın gözüm sadakası olsun” diyerek, vereceği sadakayı başı etrafında dolandırarak vermesinde de, sadakaya karşı kendisini korumaya alma hali vardır. 5. Satma-Satıp Alma İnancı ile Bağlantılı Diğer Bazı Uygulamalar; “Rize yöresinde, eskiden bazı kızları kaçırmak istedikleri zaman ona muska yaparlardı, o yapılanlardan kızda bir şeyler kalabilirdi. Mesela bu kimselerin kız çocukları yaşar da ve fakat erkek çocukları yaşamazdı. Böyle durumlarda bu işleri bilen bir hoca, bir beze dua yazar. Kadın bu dualı bezi beline sarar. İki metre bir bez olur bu. Çocuk doğana kadar kadının belinde sarılı durur. Çocuk doğduktan sonra o bez katlanıp çocuğun beşiğine konur. Artık o kadının yanına cin falan gelemez”. İnancı vardı. 10 Bu uygulamada da zarar vermek istenirken muskaya yazılan ayetlerin kutundan yarar- lanılmıştır. İşleri bilen hocanın beze yazdığı dualarda da keza dualarda geçen ayetlerin kutuna Allah’a sığınılmıştır. Kars’ta ve Ahlat’ta yaşamayan çocukları Sübyan cininden korumak için çok çocuklu anne- lerin beşiği ödünç olarak alınırken, inanç sistemindeki zihniyet aynıdır. Bu kere koruyucu kutun taşıyıcı vasıtası olarak kutlu kişiye ait bir cemadattan bir cisim, nesne seçilmiştir. Rize halk inançlarında Kırklı dönemde anne ve bebeğini Cin den, peri den korumak için genellikle bebeğe koruyucu muska yaptırılır. Özellikle erkek çocuğu yaşamayan kadınlar kırk bir nikâhlı kadın dan ayrı ayrı yama (bez) parçası toplayıp o bezlerle yaptıkları elbiseyi çocuğa giydirirlerse çocuğun yaşayacağına inanılır. Bu uygulama ile de nikâh sahibi oluşu ile kutlanmış olduğu kabul edilen kırkbir kadın kırkbir kut taşıyıcı konumundadır. Rize yöresi halk inançlarında ilk doğan çocuğun çoğunlukla erkek olması istenir. Eski Türk İnanç Sistemi’nde olduğu gibi göbek kordonu/ çipa kesen ebenin huy larının çocuğa geçeceğine inanılır. Cin den, peri den korumak için genellikle bebeğe koruyucu muska yaptırılır. Özellikle erkek çocuğu yaşamayan kadınlar kırk bir nikâhlı kadın dan yama (bez) parçası toplayıp o bez- lerle yaptıkları elbiseyi çocuğa giydirirlerse çocuğun yaşayacağına inanılır. 11 10  Yaşar Kalafat-Esra Köse, a.g.m 11  Yaşar Kalafat-Esra Köse, “Rize’de Doğumla İlgili İnançlar ve Uygulamalar” <www.yasarkalafat.info>