18. Yüzyılın İlk Yarısında Trabzon Kadınının Giyim-Kuşamı

385 18. Yüzyılın İlk Yarısında Trabzon Kadınının Giyim-Kuşamı Maddi Kültür Takı, Aksesuar ve Süs Eşyaları Gösteriş ve statünün yanında zarafetin de sembolü olan bu gruptaki eşyalar kadınlar için vazgeçilmezdi. Trabzonlu kadınların bu yöndeki birikimleri bunun bir teyidi olarak da karşımıza çıkmaktadır. Zira terekelerdeki bu grup eşyalardan yüzük, bilezik, küpe, hatem, düğme ve zincir- ler dikkat çekmektedir. Altın bilezik kadınların dönem içerisindeki sosyal sınıf göstergesinin en dikkat çekici unsurlarındandı. Her ne kadar altın bir bilezik gayrimüslim bir kadının terekesinde yer alsa da zengin Müslüman kadınların mirasları arasında da bulunmaktadır (TŞS, No: 1901, s. 41; TŞS, No: 1907, s. 32). Benzer bir fonksiyonel özelliği yüzüklerde de görebilmekteyiz. Ancak yüzükler veya küpeler sınırlı sayıda bir kadın grubunu değil kullanımda daha geniş bir grubu işaret etmektedir. Özellikle yüzükler içerisinde altın ve elmas olanlarından taşlı, broz ve fener gibi farklı şekilleri içerenlerine kadar birçok çeşidi Trabzonlu kadınların parmaklarında görebiliriz (TŞS, No: 1901, s. 11-12; TŞS, No: 1904, s. 61; TŞS, No: 1907, s. 32). Ayrıca Trabzonlu kadınlar daha çok parmakta işlem gören bir aksesuar olması açısından sosyal statüde ayrı bir yere sahip olanlarının bir tercihi olarak altın ve gümüş bir hatem de bulundurmaktadırlar (TŞS, No: 1874, s. 45). Öte yandan farklı şekillerde olan küpelerden tamamen altın ve inci askılı olanları tercih ediliyordu (TŞS, No: 1903, s. 19). Yine Trabzonlu kadınların muhtemelen boyunlarına taktıkları altın zincirler şekil olarak farklılık arz etmekte ve bilhassa top altın kullanımı öne çıkmaktaydı (TŞS, No: 1874, s. 45). Bu yönde listelerde yer alan inci ve altın boğaz dizmesi de bunun bir göstergesidir (TŞS, No: 1907, s. 32). Giyim-kuşamı tamamlayan aksesuarlar içerisinde sim düğmeler yanında bilhassa başa takılan takıyye, sorguç ve istefan yer almaktadır. Sim düğmelerin birçok çeşidi kadınlar tarafından kullanılmaktaydı. Bunlar arasında yaldızlı, kafesli ve kafessiz olanlar bilhassa tercih edilirdi (TŞS, No: 1874, s. 45; TŞS, No: 1901, s. 41). Altın olan takıyye ve sorguç sadece Hoca Halil Mahalle- si’ndeki Ayşe’nin terekesinde yer almaktaydı (TŞS, No: 1874, s. 45). Farklı bir kullanımı göster- mesi bakımından yine sadece bir kadının listesinde yer alan sim saç bağı da dikkat çekmektedir (TŞS, No: 1907, s. 32). Öte yandan genelde Hıristiyanların nikâhta gelinin başına mücevherli taç olarak taktıkları istefan (Sâmi, 1989, s. 102) Müslüman bir kadının terekesinde tespit edilmiştir (TŞS, No: 1874, s. 45). Bu kayıtta istefanın incili olduğu da vurgulanmaktadır. Sonuç Folklorik izlerin tespiti açısından Trabzon’da kadın kıyafetinin detaylarını belirlememizde terekeler önemli veriler sağlamıştır. Böylece 18. yüzyılın ilk yarısında Trabzon’da giyim-kuşam kültürü temel unsurlar ölçüsünde farklı sosyal kesimden kadınların terekelerinin incelenmesi ile zengin bir malzemeyi ortaya koymuştur. Giyilen elbiselerde birçok kumaş türünün tercih edildiği görülmektedir. Bunların başında pamuklu, yünlü ve ipekli kumaşlar gelmektedir. Kumaşların farklı dokuma ve desenlere sahip olmaları kıyafet çeşidini de artırmıştır. Buna göre kadınlar uçkurlarla bağlanan donlar ile günümüzde atlet görevi gören terlik ve bazen terlik giyinilmediği zamanlarda da gömleklerle giyime başlamaktadırlar. Bunların üzerine entari üstten de hırka ve yelek türünden mevsimsel giyim eşyalarını tercih etmişlerdir. Gerekirse