19. - 20. Yüzyılda Harputta İpek Böcekçiliği ve Dokumacılık

22 Elif AKSOY - Naime Didem ÖZ T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Resim 7’de görülen ipek bohçanın zemin örgüsü, 11’li 4 atlamalı (adım sayılı) çözgü sa- teni olup, çözgü yönünde 1 kuvvetlendirilmiş saten türevi bir örgüdür. Motif alanlarında ise bağ- lantı noktalarının yönlerini ve sayılarını değiştirerek, motifin (yaprak) formuna uygun, farklı doku görüntüleri oluşturulmuştur. El tezgâhında dokunduğu düşünülen kumaşın motiflerini oluşturmak için, geleneksel kumaşlarda sıkça karşılaşılan, zili tekniğine benzer, üç iplik sistemli bir teknik kul- lanılmıştır (Modern tekstilde atkı takviyesi olarak adlandırılan teknik). İpek kumaşın çözgüsünde mavi renkli ipek iplik, zemin atkısında yine mavi renkli üç katlı pamuk iplik, motif alanlarında ise kılaptan kullanılmıştır. Çözgü sıklığı 12 tel/ cm, atkı sıklığı ise 17 tel/ cm olan bohça 60x60 cm boyutlarındadır (7a, 7b, 7c, 7d, 7e, 7f). İpekli bohçanın arkası pamuklu bir kumaş ile astarlanmıştır. 20. yüzyılda İngiltere, İskoçya gibi çeşitli ülkelerden pamuklu kumaş getirildiği bilinmektedir. Özellikle kâğıt içi yazma olarak bili- nen yazmaların çok ince pamuklu kumaşlarının yurt dışından getirildiği bilgisini desteklemesi ba- kımından Manchester yazısı önemlidir. Mührün alt kısmında Arap harfleri ile, Şohet , Şamma ve şurekahim yazılı olup şurekahim kelimesi şirketler anlamına gelmektedir (Resim 7g). İngiltere’de yayımlanmış bir gazete küpüründe, firmanın Manchester’deki adresi, firma sahiplerinin isimleri, ve 1926 yılında ortaklıklarının bittiği bilgisi yer almaktadır (“The London Gazette”, 1926, parag. 74) (Resim 7h). Resim 7. Harput’ta dokunmuş ipekli bohça. Ayşe Özeren’e ait (Aksoy, 2015, s. 72)