“Anadolu Yollarında” Bir Polonyalı – Tadeusz Vetulani

21 “Anadolu Yollarında” Bir Polonyalı – Tadeusz Vetulani Genel Konular aynı zamanda dört odası daha vardı. Evin sadece, erkeklere ait olan, tavana asılmış ayva tutam- larının kokusuyla dolmuş üst kısmını gördüm . Yatak odasında olduğu gibi misafir odasında da her iki odanın duvarların ı çevrelemiş uzun tüylü kadife (pelüş?) ile kaplanmış sedirler, masada da sağlam sandalyeler duruyordu. Yatak odasında rahat pirinç bir yatak, misafir odasında da yu- varlak bir masa, güzel bir şifonyer ve büyük bir dolap, bunun dışında yerde ve duvarlarda halılar, pencerelerde perdeler gördüm. Misafir odasındaki ahşap tavanın ortasını çember şeklinde güzel bir yontu süslüyordu. 30 Yemek sırasında çiftçi ürettiği ürünler ve yıllık gelirlerinden bahsederken Vetulani’ye, Tür- kiye’de meyve ağaçlarının çok özenle bakıldığını ve kireçlendiğini, hatta bu yüzden bahçe sahip- lerinin, hükümet tarafından yürütülen haşereye karşı ilaçlama faaliyeti için ücret ödediklerinden bahseder. 31 (3. Resim) Bu ziyaretim sırasında Türkler in, bu kadar uzak ülkeden gelen birisini misafir edebilmiş olmaktan doğan o karakteristik memnuniyet duygusu bu çiftçinin de gözlerinden okunuyordu. Yol için evindeki en tatlı karpuzla ödüllendirilerek, bu kültüre, bu medenileşmeye ve bir Türk bahçıvan çiftçisinin bu yaşam şartlarına hayran kalarak Bursa’ya doğru yola çıktım. 32 Vetulani’nin, bu iki köyü örnek vererek Cumhuriyet dönemi Türk köylüsünün o zamanki yaşam şartlarını sorguladığı ve gelecekten oldukça umutlu olduğu görülür. Bu bahsettiğim iki Anadolu köyünde özellikle karşılaştığım iyi yaşam koşullarını genel- lemek tabii ki mümkün değil. Çünkü her iki köy de oldukça verimli topraklar üzerindedir. Polon- ya’dayken bana, Türkiye’nin diğer bölgelerindeki Türk köylerinin yoksul ve geri kalmış olduğu söylenmişti. Tabii ki bütün köyler için böyle de bir genelleme yapılamaz. Fakat Türk köylüsünün kaderinin eskisinden çok daha iyi olduğunun, devlet organlarının temkinli koruması altında bu- lunduklarını, bundan sonrasında da belirgin şekilde bu köylerin daha iyileşeceğinin altını çizmek isterim. Erzurum ile Kars arasında gördüğü köyler arasında Kars Yeni Selim Köyü’nün, kiremit ya da saçla kapatılmış dik çatılı, dış duvarları balçıkla sıvanmış ahşap evleriyle diğer köylerden ayrıldığını 33 belirten Vetulani, Erzurum Pasinler’de Korucuk Köyü’nde de, taştan ya da kerpiçten, düz çatıları samanla kaplı ya da kerpiç olan büyük evler görür. 34 Yine Pasinler Hasankale’den kaplıcalara doğru giderken kasabanın sokaklarında yırtık pırtık elbiselerle fakir insanlar ve çok sayıda dilenci dikkatini çeker 35 (4. ve 5. Resimler). Bu şekilde Anadolu’nun pek çok köyünde gözlem yapan Vetulani’nin, Kuzey Doğu Anadolu bölgesi, özellikle de Türk Kafkası olarak nitelen- dirdiği Kars bölgesine dair verdiği bilgi ve gözlemler Anadolu’nun, bitki ve hayvan ırkı çeşitliliğinin yanı sıra büyük bir kültürel zenginliğe de sahip olduğunu göstermektedir; Anadolu topraklarının, farklı toplumların bir arada yaşayabilme becerisine dayalı ortak bir yaşam kültürü geliştirmiştir. Bu bağlamda Vetulani’nin, Kars ve çevresinde yaşamış ve bu bölge kültüründe büyük etkisi olmuş 30  Tadeusz Vetulani, Wzd ł uż Anatolii, s. 28. 31  Tadeusz Vetulani, Wzd ł uż Anatolii, s. 28. 32  Tadeusz Vetulani, Wzd ł uż Anatolii, s. 28. 33  Tadeusz Vetulani, Wzd ł uż Anatolii, s. 98. 34  Tadeusz Vetulani, Wzd ł uż Anatolii, s . 94. 35  Tadeusz Vetulani, Wzd ł uż Anatolii, s . 94.