Anadoluda’ki Geleneksel Süslemeli Bakır Mutfak Kapların Tasarımı

263 ANADOLU ' DAKİ GELENEKSEL SÜSLEMELİ BAKIR MUTFAK KAPLARIN TASARIMI Emine KARPUZ 1 GİRİŞ: Bu araştırma ile Anadolu’da, yüzyıllar boyu kullanılan “Geleneksel bakır mutfak kapların süslemeleri” incelenecek ve ulaşılan örneklerden hareketle tasarım programları açıklanacaktır. El sanatı eserlerinin en önemli özelliklerinden biri, kendilerine estetik değer katan süsleme ögelerine sahip bulunmasıdır. Süsleme, bir obje ya da yüzeyin daha estetik, güzel görünmesi- ni sağlayan, farklı teknikler uygulayarak motif ya da kompozisyonlarla zenginleştirilmesidir. Bu zenginleştirme sadece görünüm açısından değil, eseri anlamlı hale de getirir. Eklenen motif ve kompozisyon ögeleri, kabı sanatsal bir tasarım eşyasına dönüştürür. Ayrıca yapıldığı dönem, bulunduğu kültür ve inanç bölgesi gibi birçok unsuru da barındırır. Bugüne kadar yapılan araştırmalarda Anadolu kaplarının genellikle yöresel form ve fonk- siyon açısından sınıflandırmalarla incelendiği tespit edilmiş, kaplar üzerindeki süsleme ögeleri açısından ise yeterince araştırılmadığı görülmüştür. Anadolu mutfağında karşılaşılan en erken kap-kacak örnekleri ahşap, pişmiş toprak ve metalden yapılmıştır. Madeni kaplar arasında bakır kapların yaygın olarak kullanılmış olduğunu günümüze ulaşan çok sayıda eserden anlamaktayız. Yaklaşık 25 yılı kapsayan bakır kap araştır- ma ve incelemelerimiz sonucunda söyleyebiliriz ki; bölgesel farklılık ve coğrafi uzaklığa rağmen neredeyse tüm Anadolu kaplarında benzer süsleme kompozisyonu ve ortak tasarım anlayışı hâ- kimdir. 1  Yrd. Doç. Dr. Selçuk Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, Tekstil Tas. Bölümü, ekarpuz@selcuk. edu.tr