Anadoluda’ki Geleneksel Süslemeli Bakır Mutfak Kapların Tasarımı

265 Anadoluda’ki Geleneksel Süslemeli Bakır Mutfak Kapların Tasarımı Maddi Kültür BÜYÜKÇANGA(EREN), H.Hilal, Anadolu Selçuklu Seramiklerinde Figürlerin Dili ve Re- sim Eğitimi Açısından İncelenmesi , Konya, 2006(Basılmamış S.Ü. S.B.E. Güzel Sanatlar Eğitimi, Resim İş Öğrt. Böl. B.D Y.L. Tezi). Araştırmada Anadolu Selçuklu çini sanatına ait bazı örnekler tasarım ögeleri açısından incelenmiş ve M.E.B. ilköğretim okul öğrencilerine bu çinilerden esinle- nerek resim yapmaları istenmiş ve seçilen resimler değerlendirilmiştir. KABAKCI, Bekir, Konya Sultan Selim-Selimiye Camisi’ndeki Kalem İşi Çalışmalarının Grafiksel Açıdan İncelenmesi, Konya,2011 ( Basılmamış S. Ü. E. B. E. Güzel Sanatlar Eğitimi A.B.D,Resim-İş Eğit. Dalı Y.L.Tezi), Basılmamış tezde Konya Sultan Selim Camisi Kalemişi süslemeleri grafik elemanlarından; çizgi, renk, doku, biçim-şekil, ölçü ve yön çerçevesinden ele alınmış, grafik ilkelerinden olan; bütünlük-uygunluk, oran-orantı, ritim, görsel devamlılık, denge, vurgu ve zıtlık gibi yargılarla değerlendirilmiştir.  ÖZTÜRK, Mustafa, Konya ve Çevresinde Anadolu Selçuklu Dönemi Çinilerinde Kullanılan Bitkisel Motiflerin Dili ve Resim Eğitimi Açısından İncelenmesi, Konya, 2008 (Basılmamış S.Ü. S. B.E. Resim-İş Öğretmenliği Bilim Dalı Y.L.Tezi) Eğitimi adlı çalışmada Selçuklu dönemi çini sana- tı hakkında bilgi verilmiş ve bitkisel motiflerden nar, haşhaş, hayat ağacı, lotus, palmet, sarmaşık ve çiçekler ile rumi resim eğitimi açısından incelenmiştir. Son yüzyılın ressamların resimlerinde kullandığı bitkisel bezemelere örnekler verilmiştir. Anadolu zengin bakır yataklarına sahiptir. Hammaddenin varlığına paralel olarak bakır- cılık sanatı Selçuklu ve Osmanlı döneminde gelişmiş, en özgün ve zengin süslemeli örneklerini vermiştir. Bu örneklerin büyük çoğunluğu müzelerimizdedir. Bir kısmı da evlerimizde korunmak- ta veya kullanılmaktadır. Bakır kabın tercih edilme sebepleri arasında doğal malzeme olması, sağlam olup uzun yıllar dayanması, kolay şekil verilebilmesi ve çabuk ısınıp geç soğumasından dolayı içinde pişen yemeği lezzetli hale getirmesi sayılabilir. 1. ANADOLU’DAKİ BAKIR KAPLARIN SÜSLEME PROGRAMI 1.1. Fonksiyonlarına Göre Kap Türleri: —— Pişirme ve hazırlama kapları: Aşırma, cezve, çaydanlık, kazan, kepçe, kevgir, kaşık, kulaklı, kuşhana, leğen, saplı, kevgir, tava, tencere v.d. —— Servis kapları: Kaşık, lenger, sahan, sini, kahve tepsisi, tas v.d. —— Saklama ve taşıma kapları: Bakraç, depme, sefer tası v.d. —— Su-sıvı kapları: Güğüm, ibrik, maşrapa v.d. Bu kap grupları içinde en zengin süslemeli grubu servis kapları oluşturmaktadır. Misafir önüne çıkan ve bir anlamda prestij eşyası sayılan bu grup kaplarda sini, kahve tepsisi en çok süslemeli kaplardandır. Bunu lenger, tas ve saklama ve taşıma kapları olarak değerlendirdiği- miz bakraçlar takip eder. Aşure, şerbet kazanı ve güğümleri gösteriş- prestij kapları olduğun- dan süslemelidir. Özellikle doğrudan ateşle temas eden kaplarda hiç süsleme yapılmamışken, içine yemek konması dolayısıyla süslemenin görünmeyeceği düşünülen derinliği fazla olmayan sahanlarda da süsleme yoktur ya da çok azdır.