Atasözlerine İşlevsel Bir Yaklaşım: Türk Halk Felsefesini Öğütlerle Anlamak

169 ATASÖZLERİNE İŞLEVSEL BİR YAKLAŞIM: TÜRK HALK FELSEFESİNİ ÖĞÜTLERLE ANLAMAK Aysun DURSUN 1 Giriş Bireysel ve toplumsal ilerlemenin sağlanabilmesi için elde edilmiş, kazanılmış veya öğre- nilmiş bilgilerin birbirlerini tamamlayarak çoğaltılması gerekir. Aksi halde yaşama yeni katılan her bireyin bu birikimi tek başına öğrenmesi veya edinmesi geniş bir zaman dilimini kapsayacak ve bu durum gereksiz bir zaman kaybına yol açacaktır. Deneyim, söz konusu zaman kaybını engel- leyen, toplumda kabul gören tutum, davranış ve yaşanmışlıkların bir sonucudur. Bilgi ve birikim aktarımı sağlamanın en pratik, kabul görmüş yollarından biri geçmiş kuşakların deneyimlerini bir ders çıkarmak koşuluyla gelecek kuşaklara ileten atasözleri ve öğütlerdir. Toplumsal bellekte “Atalar sözü Kuran’a girmez; ama yanınca yürür” (Aksoy 2016: 379 2 /159 3 ) düşüncesinden hareketle atasözlerinin adeta bir hukuk kuralı gibi değerlendirilmesi ve atasözlerine güven duyulması söz konusudur. Atasözlerinin salık verdiği öğütlerde de toplumun aradığı samimiyet ve içtenliği sağlayan manevi bağ kurulur. Toplumsal işleyişin ve bireyler arasındaki ilişkilerin düzeni, gündelik yaşamın içinde ileti- şim halinde olanların birbirilerine karşı tutum ve davranışlarının mahiyetine bağlıdır. Yaşamsal 1 Yrd. Doç. Dr., Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, adur- sun@mu.edu.tr 2 Ömer Asım Aksoy’un Atasözleri Sözlüğü I adlı eserinde atasözlerine verilen numaraları göstermektedir. 3 Ömer Asım Aksoy’un Atasözleri Sözlüğü I adlı eserinde atasözlerinin yer aldığı sayfa numaralarını gös- termektedir.