Bursa İli Toplu Çalma Söyleme Gelenekleri (Danışık - Erfene)

234 Mehmet ÖCAL T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Bütün bu olumsuz ve gereksiz müdahalelere rağmen, Anadolu da birçok ilimizde toplu çalma-söyleme gelenekleri mahalli sanatçılarımız ve onlara destek vermeye çalışan bazı yerel yönetimler sayesinde ayakta kalmaya- yaşatılmaya çalışılmaktadır. Daha önceleri de açıklamaya çalıştığımız gibi, Anadolu’nun birçok yöresinde yapılmış ancak; bazı geleneksel uygulamaları değişmiş olsa bile çeşitli vesilelerle bu gün bile hala devam etmekte olan toplu çalma-söyleme geleneklerinin Osmanlı İmparatorluğunun başkenti ve önemli bir kültür merkezi olan Bursa ili merkez, ilçe ve köylerinde çeşitli vesilelerle zaman zaman yapılmakta ve yöre halk müziğinin, geleneksel icrasının sürdürülmesi açısından bu tarz geleneksel toplantıların işleyiş bakımından geçmişteki gibi olmasa bile, yöre kültürüne önemli katkılarda bulunduğu görülmektedir. Bursa ilçe ve köylerinde yapılmakta olan ancak; farklı isimlerle anılan birçok toplu çal- ma-söyleme gelenekleri bulunmaktadır. Bazı toplantıların dışında birçoğu unutulmakla birlikte günümüzdeki popüler kültürün yaygınlığı ve olumsuz hayat şartları ile birlikte hayat şartlarının pahalılığı nedeniyle bir çoğu da yapılamamaktadır. Bursa yöre olarak; yörük kültürünün ağırlıkta olduğu, hayvancılıkla geçinen, dışardan yani farklı yörelerden hayat şartları nedeniyle göçalan bir bölge olmasına ragmen; diğer yörelerde olduğu gibi kendi geleneksel müziğini yaşatmak için çeşitli çalışmalar yapan bir yöre olarak bilinmektedir. Ancak; çeşitli nedenlerden dolayı bu özelliklerin birçoğu azalmış durumda. Eskiden her köyün kendine ait, kendine özgü müzik gurupları vardı. Bunların içerisinde; Davul, Zurna, Bağlama çalanlar vardı. (Bağlamalar genellikle uzun saplı bağlamalar olmakla birlikte, daha çok oturak muhabbetlerinde kullanılırdı.) Bursa İl, İlçe ve Köylerinde “Toplu Çalma-Söyleme Geleneği” şehir merkezinde pek yapıl- mamakla birlikte; günümüzde zaman zaman ilçe ve köylerde çesitli uygulamalar vesilesiyle yapıl- maktadır. Yöredeki “Toplu Çalma-Söyleme Gelenekleri” hanım ve erkek toplantıları olmak üzere iki bölümde yapılmaktadır. Zaten; Toplantılarda hanımlarla erkekleri (istisnalar dışında) bir arada görmek mümkün değildir. Bu geleneklerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz. • Erkekler arasında yapılan Oturak Muhabbetleri • Kına Geceleri-Düğün Eğlenceleri (Daha çok kadınlar arasında yapılmaktadır.) • Şölen adı ile anılan Dedeler Toplantısı ( Anadolunun birçok yerinde, hatta odun sı- kıntısından dolayı tezek yakan köylerimizde bile, koru ve küçük çapta ağaçlıklar, ormanlar görürüz. İhtiyarlamış meşe ve çam ağaçlarından ibaret olan ve çoğu za- man yöre halkı tarafından “DEDE” bazen de “YATIR” adı ile bilinen bu yerler eski geleneklerimizi adeta içerisine çekmek suretiyle saklamıştır. İşte bu geleneklerden birtanesi de ŞÖLEN adıyla anılan DEDELER TOPLANTISI’dır. Dede özellikle Bursa ve civarında “Ağaçlık, Koruluk yer” anlamına da gelmektedir ). • Eski Hovardalık Alemleri • Oğlak Bahçeleri (Bu isimle anılan toplantının bir benzeri Bursa ile kültürel benzerlikler taşıyan Burdur ilinde de eski zamanlarda yapılmaktaymış) • Danışık Toplantısı • Erfene Toplantısı/Oturak Muhabbeti