Canlandırılan Unsur: "İbrahim Mütefferika Kağıt Müzesi"

415 Canlandırılan Unsur: “İbrahim Mütefferika Kâğıt Müzesi” Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalışmaları rocson’dan beri tekrarlandığı gibi Kalvinist değil tek tanrı inancını benimseyen “Unitarius” mezhe- bine mensup olduğunu ortaya koymuştur (Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 2000:324). Kendisi Osmanlı Devleti’nde önemli görevlerde yer almıştır. 1716 yılında “Müteferrikalık”*göre- vine alınmış ve Latince ve Macarca bildiğinden diplomatik misyonlarla sıkça görevlendirilmiş- tir.1720 yılında Macar Prensi Ferenc Rakoczi’nin mihmandarı olur. (Sabev, 2013) 1727 yılının Temmuz ayında İbrahim Müteferrika ve Yirmi sekiz Çelebizade Mehmet Said Efendi’ye, III. Ah- met’in fermanı Şeyhülislam Yenişehirli Abdullah Efendi’nin fetvası ile İlk Türk matbaasını kurma izni verilmiştir. Müteferrika’nın evinde kurulan matbaanın ilk kitabı, basımı 1729 yılının başlarında tamamlanan «Vankulu Lügatı» olarak bilinen eser Cevheri’nin “Sıhah” adlı arapça sözlüğünün tercümesidir. Müteferrika’nın ölümüne kadar matbaada 17 kitap (23 cilt) basılmıştır (Türkiye Di- yanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 2000:326). 1744-1747 arasında ise kendi teklifi üzerine “Yalova Kâğıthanesi” nin müdürlüğünü yapar. On yıl önce bulunan tereke defterine göre 1747 yılında vefat etmiştir (Sabev, 2013: 79). İlk olarak Aynalıkavak kabristanına defin edilmiş daha sonra 1942’ de buradan alınarak Galata Mevleviha- ne’si haziresine nakil edilmiştir (Topdemir, 2002:7). Yalova Yalova Marmara bölgesinin güneyinde, Samanlı Dağları’nın kuzeye bakan eteklerinde kurulmuştur. İstanbul, İzmit ve Bursa gibi üç büyük kentin geçiş bölgesidir. 115 km kıyı şeridine sahip olan Yalova birçok kültüre ev sahipliği yapmıştır. İstanbul’a bağlı bir ilçe iken 1995 yılında İl olmuştur. Tarihten günümüze şifalı sularıyla bilinen Termal ilçesi sağlık turizminde önemli bir merkez olarak ismini duyurmuştur. İlde dünya çapında üretim yapan küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluşları bulunmakta- dır. Süs Bitkileri Organize Sanayi bölgesinin Yalova’da hayata geçirilmesi il ekonomisine katkı sağmaktadır. Önemli oranda göç almasına bağlı olarak inşaat sektöründeki yapılan atılımlarla ekonomik piyasaya canlılık kazandırmıştır. Kağıdhane-i Yalakabad İlk Türk resmi matbaasının kurucusu İbrahim Müteferrika’nın girişimiyle Yalova’da kâğıt- hane kurma düşüncesi oluşmuştur. Kâğıthane kurulma düşüncesinde matbaanın kâğıt ihtiya- cını karşılamak fikrine dayansa da bu Kâğıthane’nin Yalova’da kurulma fikrinde Kâğıthane’nin kurulacağı alanda su ihtiyacını karşılayacak dere bulunması ve arazinin uygun olması etkili ol- muştur. Kâğıthane Yalova İli Merkez İlçesi Elmalık köyünde (eski ismiyle Saruhanlı köyü) kurul- muştur. Burada çalıştırılacak ustalar için Hotin’li Arslan adında bir Musevi Lehistan’a (Polonya) gönderilmiş onun aracılılığı ile üç kâğıt ustası getirtilmiştir. Ustalarla İbrahim Müteferrika arasında yapılan sözleşme senelik olup buna göre kurulacak kâğıthane’deki aletler ustalar tarafından ya- pılacak ve gerekli malzeme devlet tarafından sağlanacaktır. Kendilerine dönemine göre yüksek ücret ödenecek bu ustalar yanlarına verilecek olan kişilere kâğıt yapımını öğreteceklerdir (Dölen, 2013). Yalova Kâğıthane’si konusunda araştırmalar yapan Nigar Anafartalar (1970) yılında Hayat Tarih mecmuasına yazmış olduğu makalede 17. yy. da yaşamış olan, Osmanlı seyyah ve