Çorum Kültür Envanteri

17 Çorum bölgesinde Paleolitik ve Mezolitik olarak adlandırılan Yontma Taş devri ile Orta Taş de- virlerine ait (yaklaşık MÖ 2.000.000 – 9.000) henüz hiçbir kalıntıya rastlanmamıştır. İnsanların göçebe olarak yaşadıkları, avcılık ve toplayıcılıkla geçindik- leri bu döneme ait Türkiye’nin başka bölgelerinden kalıntılar olması nedeniyle, bölgemizde de bazı insan topluluklarının yaşamış oldukları kuvvetle olasıdır. Bunu izleyen Neolitik Çağ olarak adlandırılan dönemde de (yaklaşık MÖ 9.000 – 6.000) Çorum böl- gesinde yerleşim izleriyle karşılaşılmamaktadır. Bu dönem tarım ve hayvancılığın geliştiği ve insanların göçebelikten yerleşik yaşam tarzına geçtikleri çağ olarak tanımlanır. Bu döneme ait Anadolu’da en iyi tanınan yer Konya Bölgesindeki Çatalhöyük‘tür. Çorum İli sınırlarındaki, şimdiye dek saptan- mış en eski yerleşime ait kalıntılar Kalkolitik Çağ olarak adlandırılan döneme aittir. (Yaklaşık MÖ 6000– 3000) Boğazköy’de Büyükkaya üzerindeki Kalkolitik yerleşim MÖ 6.bine tarihlenir. Bölgenin diğer Kalko- litik Çağ yerleşimleri biraz daha geç döneme aittir. Boğazköy yakınlarındaki Yarıkkaya, Büyük Güllücek, Alacahöyük, Kuşsaray gibi yerleşmeler ekonomileri tarım ve hayvancılığa dayalı, yalnızca birkaç konuttan oluşan küçük köylerden oluşmaktaydı. Eski Tunç Çağı’nda (yaklaşık MÖ 3000– 2000/1900) bölgede Hattiler oturuyordu. Bu dönemde Çorum, Anadolu’nun kültür gelişimi merkezlerinden biri oldu. Bu merkezi rolü almasındaki nedenlerden biri bölgenin maden zenginliğinin olmasıdır. Eskiya- par, Büyük Güllücek ve Alacahöyük gibi çeşitli yer- lerde büyük höyük yerleşmeleriyle karşılaşılmakta- dır. Çorum’da bu döneme ait, aralarında altın, gümüş ve tunç eserlerin de bulunduğu önemli buluntular, Alacahöyük’te yerel yönetici ve ailesine ait olabilecek zengin mezarlarda ele geçmiştir. Daha sonraki Hitit döneminde başkent ola- cak Boğazköy / Hattuşa’da, bu dönemde Hattuş adlı bir yerleşim vardı. Takip eden Asur Ticaret Kolonile- ri Çağı’nda (yaklaşık MÖ 1900–1700) burada Asurlu tüccarların bir kolonisi kurulmuş ve böylece zengin ÇORUM BÖLGESİNİN TARİHÇESİ ÇORUM bir ticaret merkezi gelişmiştir. MÖ 18. ve 17. yüzyıllar, yerli Hatti beyleri ile Anadolu’ya dışardan gelmiş Hitit grupları arasında güç mücadelesine sahne olmuş ve sonuç olarak MÖ 1650/1600 de Hattuşa yeni kurulmuş Hitit devleti- nin başkenti olmuştur. Eski Hitit Krallığı olarak ad- landırılan ilk döneme (MÖ 1650–1400 civarında) ait yerleşime şimdilik Alacahöyük, Ferzant ve Sungur- lu yakınlarındaki Yörüklü’de rastlanmaktadır. MÖ 1400–1200 arasındaki Büyük Hitit İmparatorluğu döneminde Alacahöyük’te bir kültür merkezi oluş- muş ve Şapinuva/Ortaköy’de önemli bir eyalet mer- kezi gelişmiştir. Hitit “Büyük Kralları”, Batı Anadolu sahille- rinden Suriye içlerine kadar yayılan hâkimiyetleri al- tındaki bölgeyi, idari vedini başkent olanHattuşa’dan yönetiyorlardı. MÖ 13. yüzyıl sonuna doğru, taht kav- gaları, Mezopotamya’ya olan ticari yollarının kay- bedilmesi ve belki de iklimsel değişiklerden doğan kıtlık ve benzeri nedenler, Hitit İmparatorluğu’nun sonunu getirir. MÖ 1200/1180 civarında İmparator- luk tamamen çöker. Takip eden Erken Demir Çağı (MÖ 1200- 900), bilgi azlığı nedeniyle Karanlık Çağ olarak adlandı- rılır. Boğazköy’de bu döneme ait bir yerleşim kazı- larla saptanmıştır. Ayrıca Eskiyapar ve Alacahöyük kazılarındaki buluntular bu döneme ait yerleşmele- re işaret etmektedir. Bir sonraki, Frig Çağı olarak ta