Çorum Kültür Envanteri

457 inancının Hıdrelleze yansıdığı görülür. 4.İnanışlar/Halk İnançları: Kimi zaman bir isteğin, bir beklentinin, şükür etmenin tezahürü biçiminde ortaya çıkan halk inançlarının Çorum’da derlenen 12 örneklerini şöyle sıralayabiliriz: Nazardan Korunma, Kurşun Dökme, Nazar Boncuğu, Tuz Çevirme, Muska Yazma, Gelin Alma Sırasında Yapılan Uygulamalar, Al Duvak, Bekâret Kuşağı, Dua İle Çocuk Sahibi Olma, Al Basması, Kırklama, Bebek Mevlidi, Dilek Ağacı, Adak, Kına Yakma, Aşure Günü, Gece Dışarı Sofra Örtüsü Silkmenin ve Su Dökmenin Sakıncalı Olduğu, Giden Kişinin Ardından Su Dökme Geleneği, Mezarlık Ziyaretleri, Ölü Evinde Verilen Aş… Nazardan korunma esasına dayalı halk inançlarından biri “ Tuz Çevirme ” işlemidir: Nazar değdiğine inanılan kişi için bir kabın içerisinde bir miktar tuz kavrulur. Ardından bu tuz, soğuyunca avuç içine alınır ve rahatsızlığı olan kişinin başında üç defa çevrilir. Bu işlem sırasında Fatiha, İhlâs, Nas ve Felak sureleri okunur. İşlemler bittikten sonra tuz, ateşe atılır. Böylece kişinin yakalandığı hastalıktan kurtulacağına inanılır 13 . Çorum’da nazar boncuğu inancı oldukça yaygındır. Özellikle yeni doğan çocuklara, hayvanlara, kapılara ve insanların geçimlerini sağladıkları iş araçlarına nazar boncuğu takılır. Çorum’da nazar boncuğunun yanı sıra at nalı, delik taş, kaplumbağa kabuğu, iğde dalı, iğde çekirdeği ve üzerlik otu kullanıldığı da görülmektedir. Çorum’da nazarının değdiğine inanılan kişiler için “öküz çatlatan” ve “duvar yıkan” tabirleri kullanılmaktadır. 4.1.Yağmur Duası : Yağmur duası, genellikle nisan ile mayıs aylarında yapılmaktadır 14 . İslamiyet öncesi inanç yapılarıyla, İslamî dönemin özelliklerinin Türk kültür sistematiği içinde harmanlanmış yapısal ve işlevsel özelliklerini taşıyan yağmur duası, hem Çorum’da hem de Anadolu genelinde; sadece erkekler tarafından yapılanlar, sadece kadınlar tarafından yapılanlar ve topluca yapılanlar biçiminde gerçekleşmektedir. Erkeklerin oluşturduğu uygulamada, duayı, din adamı veya muhitin en yaşlı kişisi yapmaktadır. Bazen, masumiyetine binaen, çocukların ön planda olduğu görülmektedir. 4.2.Koç Katımı: Koç katımının ana nedeni, damızlık koçlarla daha güçlü daha iyi koyun nesli elde etmek ve yeni doğacak yavruların beslenme sorununu çözmektir. Koçların süslenmesinde muska ve nazarlıkların kullanılması, katımdan önce koçların üstüne erkek çocuk bindirilirse döl zamanı erkek kuzu, kız çocuk bindirilirse dişi kuzu doğacağı inancı ve buna bağlı olarak yapılan işlemler, yöre hayatında önemli uygulamalardır. Koç katımından sonra, çobanın boy abdesti alması gerekir. Eğer yıkanmadan sürünün içinde gezerse, doğacak kuzuların sakat olacağına inanılır. O gün sürünün içinde boş kapla dolaşılırsa kuzulayacak koyunların sütünün kıt olacağına inanılır. Koçlar ve tekeler sürüye katılmadan önce özel olarak süslenir. Koç boynuzlarına elmalar takılır, yünleri kırmızı ve yeşile yakın renklere toprak aşıboyası ile boyanır 15 . 4.3.Aşure Günü: Muharrem ayının onuncu günü “Aşure Günü”dür. Türkiye’nin birçok yerinde görüldüğü gibi, bazı yerlerde aşure gününden bir gün önce ve bir gün sonrası, bazı yerlerde de yalnızca aşure günü oruç tutulmaktadır. Kur’an-ı Kerim okumak ve dinlemek, herkese selam vermek, günahların affolması için dua etmek, en az yedi çeşitten olmak üzere aşure pişirmek ve dağıtmak sevap sayılmaktadır 16 . 4.4.Ehlibeyt Yas Töreni: Çorum’da her yıl Hicri takvimde “On Muharrem” denilen zamanda Ehlibeyt Yas Törenleri yapılmaktadır; baharın uyanışı, Hz. Ali’nin doğum günü, Hızır ile İlyas peygamberlerin yılda bir defa buluştuğu gündür. Hz. Hüseyin’in, Kerbela’da şehit edilen Ehlibeyt’in yası tutulmaktadır. Kur’an okunur, mersiyeler söylenir, oruç tutulur, aşure pişirilir, İmam Hüseyin için yarışmalar düzenlenir ve Hz. Hüseyin’in çektiği acıyı temsilen sineye vurulur. O gün iş yerlerine gidilmemektedir. Hepsinden hâsıl olan ecir ve sevap Hz. Muhammed, Hz. Hüseyin ve 72 şehidin ruhlarına hediye edilir. Allah’tan Muharrem ayı hürmetine rahmet, bereket ve bağış dilenir ve bu ayın feyzinden yararlanılmaya çalışılır 17 . 4.5.Koyunbaba’yı Anma ve Pilav Günü: Çorum’a bağlı Osmancık ilçesinde eylül ayının ilk haftasında üç gün süren Koyunbaba’yı Anma Günü adında kutlamalar yapılmaktadır. Kutlamalarda ilk gün, Koyunbaba Türbesinde mevlit okutulup, ardından pilav ve yayık ayranı ikram edilmektedir. Türbe etrafında kesilen adak kurbanlar dağıtılmaktadır. Koyunbaba adına yapılan helva halka sunulmaktadır. İkinci gün, açık alanda çeşitli ilahiler okunmakta, Koyunbaba ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� M. Öcal Oğuz, Bengisu Kolcu, 2006, 2004 Yılında Çorum’da Halk İnançları ve Türbeler, Hitit Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Halkbilimi Topluluğu Yayını, Ankara, 128 S. ���������������������������������������������������� M. Öcal Oğuz, Bengisu Kolcu, 2006, a.g.e., s. 12. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Tülay Aslıhak, 2002, “Çorum Merkez Çobandivan Köyü, Büğet Köyü, İskilip İlçe Merkezinde Yapılan Yağmur Duaları”, Türk Halk Kültüründen Derlemeler 1999, Kültür Bakanlığı Yayını, Ekip Grafik, Ankara, s. 24-28. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� M. Öcal Oğuz, Tuğçe Işıkhan, 2006, 2005 Yılında Çorum’da Yaşayan Geleneksel Kutlamalar, Hitit Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Halkbilimi Topluluğu Yayını, Ankara, s. 52-53. ������������������������������������������������������� M. Öcal Oğuz, Tuğçe Işıkhan, 2006, a.g.e., s. 56-57. ���������������������������������������������������� M. Öcal Oğuz, Tuğçe Işıkhan, 2006, a.g.e., s. 60.

RkJQdWJsaXNoZXIy NTU2NTE2