Çorum Kültür Envanteri

54 ARKEOLOJİK SİT ALANLARI / BOĞAZKALE ADRESİ : Çorum- Boğazkale TÜRÜ ve DERECESİ : Arkeolojik BOĞAZKALE (HATTUŞA) ORJİNAL KULLANIMI : Hitit Başkenti ÖLÇÜLER / YÜKSEKLİK : GENİŞLİK : KONUMU ve GENEL TANIMI: Ankara’nın 150 km. doğusunda, Çorum’un 82 km. güney batısında yer almakta olup, Boğazkale yerleşim alanının güneyindedir. Yerleşme Budaközü Çayı vadisinin güney ucunda ovadan 300 metre yükseklikteki sayısız kaya kütleleri ve dağ yamaçlarının bölünmesiyle çevrili olarak kuzey ve batıda derin yamaçlarla sınırlandırılmıştır. Şehir kuzeye doğru açık olup ku- zey kısmı dışında surlarla çevrilidir. 1834 yılında C.Texier tarafından dünyaya tanıtılan Boğazköy’de ilk kazılara 1893–1894 yıllarında başlanılmıştır. 1905 yılında Makridi ve H. Winckler’in çalışmalarından sonra ilk sistemli kazılara 1931 yılında Kurt Bittel tarafından başlanılmıştır. Daha sonra Peter Neve ve devamında, Jurgen Se- her, günümüzde de Andreas Schachner başkanlığında kazılar devam etmektedir. Hattuşa da M.Ö 3.binden itibaren yerleşim görülmektedir. M.Ö 19 ve 18. yy.larda A.T.K.Ç yerleşimi görülür. M.Ö 1600 lerde Hitit Devletinin başkenti olan Hattuşa, 400 yıllık zaman içinde en parlak devrini yaşamıştır. Hi- tit İmparatorluk döneminde, yani M. Ö 14. yüzyılda, şehir yaklaşık olarak altı kilometre uzunluğun- da belirli aralıklarla yüksek kulelerle desteklenen taş temelli, üst yapısı kerpiç tuğlalarla örülü bir surla çevrilidir. Şehrin farklı semtlerine giriş, sura açılmış anıtsal kapılardan sağlanıyordu. Çoğu günümüze kadar oldukça sağlam durumda gelmiş olan dış yüzünde aslan yontuları bulunan As- lanlı Kapı’yla, iç yüzünde, silahlı tanrının bulunduğu Kral Kapı, bunların en önemlileridir. Kentin güney ucundaki Yer Kapı, Hattuşa’nın en ilginç kalıntılarındandır. Sur, burada 20 metre yüksekliğin- de yapay bir sırt üzerinden geçer. Yapay sırtın şehir dışına bakan eğimli yüzünün 250 metre uzun- luğundaki kesimi kireçtaşı bloklarla kaplıdır. Kesik pramit biçimli bu oluşumun en üstünde orta- da yer alan Sfenksli Kapı ve bunun hemen altında Hatuşa’nın bugün içinden geçilebilen tek poter- ni (tünel) vardır. 71 metre uzunluğunda ve 3 metre yüksekliğindeki poternden geçilerek sur dışına çıkılmaktadır. M.Ö.1200 de yıkılır. M.Ö.8 yy. da Frig devri görülür, Helenistik ve Roma dönemlerinde küçük surla çevrili beylikten öteye gidememiştir. Bizans döneminde ise bir köy durumundadır. UNESCO tara- fından Dünya Kültür Mirası Listesine dahil edilen Boğazköy-Hatttuşa günümüzde Milli Park kap- samındadır. YAYINLAR: Bittel, K., 1970: Hattusha. The Capital of the Hittites. Bittel. K., 1978: Die Hethiter. MÜLKİYETİ : Hazine TESCİL TARİHİ ve KARARI: 8.6.1979 / A-1722 PARSEL : ŞİMDİKİ KULLANIMI : Ören Yeri UZUNLUK :