Denizli İli Çal İlçe ve Yöresi Geleneksel Kadın Giysi Özelliklerinin Giyim Kültürü Açısından İncelenmesi

224 Öğr. Gör. Nesrin KACAR T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı mişten günümüze bırakılan maddi kültürel miraslar olarak düşünüldüğünde bunların korunması, yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması ulusların kültürel devamlılığı için oldukça önemlidir. Anadolu kültürünün en önemli parçalarından olan ve karakteristik özelliklerini en iyi yansıtan ge- leneksel giysilerimizi koruyarak, sahip çıkılması ve gelecek nesillere aktarılması gerekmektedir. Geleneksel giyim “Geleneksel Kültürümüzün” bir parçasıdır (Şentürk, 2008: 443). Bu nedenle ulusların mirasları üzerine yapılan çalışmalar daha da önem kazanmaktadır. Giyim-kuşam bütün olarak bir kültür ürünüdür, doğrudan doğruya insanla ilgili olduğundan, insanın yaşam biçimini belirten bir göstergedir (Sürür,1983: 7). Türk ulusunun bu konudaki sanat anlayışı zengin, oriji- nal, estetik ve görkemli bir niteliğe sahiptir. Giysiler üzerindeki bezemelerin güzelliği geleneksel süsleme kültürümüzün zenginliğini yansıtmaktadır (Kılıçkan, 2004: 166; Özus, Erden ve Çeliköz, 2011: 235-254). Türk milletinin kültür tarihi incelendiğinde, Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar uzanan göç yollarında karşılaştıkları kültürlerden de etkilenerek günümüze kadar uzanan zengin bir giyim- kuşam potansiyeline sahip olduğu görülmektedir (Arlı, 1992: 23). Geleneksel giysilerin bir mede- niyetin tarihine, inanışlarına, yaşam biçimine ve kültürüne kadar o medeniyete kaynaklık ederek, gizli kalmış kültürel değerlerinin gün ışığına çıkmasında önemli bir yere sahip olduğu bilinmekte- dir (Akbay, 2014: 2-3). Giyim tercihleri, bireylerin hem belli bir zaman dilimine uygun görünüşlere ilişkin güçlü normları hem de olağan üstü bir seçenek zenginliğini barındıran kültürün belirli bir bi- çimini kendi amaçları doğrultusunda nasıl yorumladıklarını gösteren eşsiz bir alandır (Crane, 11). Giyim kültürü toplumun estetik, dinsel, siyasal, ekonomik, sosyal, çoğrafi ve kültürel biri- kimlerinin sonucu olarak biçimlenir ve kuşaktan kuşağa aktarılır. Ülkeler kendilerine özgü farklı giyim kültürü ile diğer milletlerden ayrılan özellikler taşır (Üstün ve Yurdakul, 2015: 1399-1419). Anadolu’nun birçok yöresinde geleneksel giysi kültürü bir çeşitlilik ve zenginlik göstermektedir. Her yörenin kendine has bir giysi kültürü bulunmaktadır. Giysilerin oluşmasında kültür kadar, iklim ve dinsel inançlar da önemli roller oynamaktadır. Süslenme gereksinimi de giysilerin özellik- lerini belirleyen diğer bir faktör olmuştur (Salman ve Atmaca, 2009: (15):11- 17). Sıcak bölge insanları kendilerini serin tutacak ince pamuklu dokumalardan elbiseler yapıp giyerlerken, soğuk bölge insanları da kalın yünlü kumaşlardan elbiseler yaparak giyinmektedirler. Ülkemizin bölgeler arasındaki iklim değişkeni birbirinden çok farklı olduğundan dolayı insanların kendi iklim koşullarına göre giyinip kuşandıkları görülmektedir. Çal yöresinin giysileri genellikle basma ve pazenden kalın kumaşlardan, kadifelerden ve buna benzer çeşitli kumaşlardan yapıl- makta, özellikle de iç kısmı astarlanmaktadır. Çal ilçesi geleneksel giysileri günümüzde yörede günlük yaşamda giyilmemekte ancak küçük yerleşim merkezlerin de birçok evin sandıklarında saklanmaktadır. Aynı zamanda son yıl- larda kına gecelerinde ve “duvak” ya da “kız ertesi” olarak tabir edilen düğünden sonraki gün giyil- mektedir. Bu geleneksel giysiler birde halk oyunları kıyafetleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Milli kültürün ve milli kimliğin bir parçası olan geleneksel giysilerin yaşatılması şüphesiz çok önemlidir. Bu nedenle de yapılan bu araştırma da maddi kültürel mirasın bir parçası olan Çal ilçesi gelenek- sel kadın giysileri ele alınarak kayıtlara geçirilmesi, unutturulmaması, gelecek nesillere aktarılma- sı ve devamlılığının sağlanması düşünülmektedir.