https://Desen Atkılı Anadolu Kumaşlarında Yöresel Kimlik

206 Feriha HEKİM - Prof. Dr. Günay ATALAYER T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı 6. Çizelgeler ve Karşılaştırma Tablosu Değerlendirme İncelenen üç kumaş örneği de aynı desenlendirme yöntemi kullanmasına rağmen uygulamadaki farklılıklar görsel olarak saptanmış, karşılaştırma tablosunda belirtilmiştir. İbecik örneğinde deseni yapan iplik küçük, sistematik kaydırmalar yaparak kumaş yüze- yinde gezdirilirken araya bir zemin atkısı almaktadır. (Çizim 1) İpliğin arkada gezinme şekli ku- sursuz bir biçimde uygulanmıştır. Atlamalar ön ve arka yüzde nerdeyse aynı görünüme sahiptir. Bu örnekte dokuyucu desenlendirmeyi mükemmel hale getirmeye çalışmıştır diyebiliriz. Desen atkısı beyaz renkte ve 12 kat yapılmış iplikten oluşmaktadır. Motifler küçük, serpme düzende görünürken, dokunan taraf kumaşın kullanılan yüzü olmaktadır ve dikdörtgen şeklinde tezgâhtan çıkmaktadır. Selalmaz örneğinde serbest gezen desen ipliği araya zemin atkısı almadan büyük motifler oluşturmaktadır. (Çizim 2) İpliğin arkada gezinme şekli ön görünümüyle çok farklı olmaması ile birlikte atlamaların alttan yukarı geçişlerde kullanıldığı ve görünümü bozmadığı, desene uygun şekilde ilerleyişi dikkat çekmektedir. Dokuyucu atlamaları desene bağlı gizlemektedir diyebiliriz. Desen atkısı zeminle aynı, ham renkte ve 6 kat olarak kullanılmaktadır. Kumaş tersten dokunmuş ve top halinde tezgâhtan çıkarılmaktadır. Bir diğer örnek olan Kozalı Kuşakta ise iplik büyük atlamalar yaparak araya zemin atkısı almadan küçük motifler oluşturmaktadır. (Çizim 4) İpliğin arkada gezinme şekli ön görünümüyle oldukça farklıdır. Bu örnekte dokuyucunun arkayı önemsemediğini söyleyebiliriz. Atlamaların uzun ve zikzaklar şeklinde alttan yukarı geçişlerde kullanıldığı görülmektedir. Kumaş yapısının sık ve kalın olması ön yüzde ve arka yüzde iki farklı görünüm elde etmemizi sağlamaktadır. İncelenen örnekte desen atkısı beyaz, çift katlı ve sentetik (doğal olmayan lif) iplik olarak kul- lanılmıştır. Motifler küçük ve serpme düzende kumaş yüzeyinde yer almakta ve kumaş tersten dokunmaktadır. Kumaşın eni dar olarak nitelenen 30-35 cm dir. İbecik örneği çözgü ve atkısı pamuk, seyrek ve geçirgen bir yapıya sahipken Selalmaz örneği, çözgü ve atkısı pamuk, sık ve geçirgen özelliği ile bilinmektedir. Kozalı Kuşak ise bu iki örnekten tamamen farklı olarak çözgüsü yün ve sentetik elyaf 5 ∗ , zemin atkısı yün, desen atkısı sentetik elyaf olup sık ve kalın bir yapıya sahiptir. Son olarak kullanım alanlarına bakıldığında İbecik Dastarı; adını aldığı yörede hala başör- tüsü olarak kullanılmakla beraber Ev Tekstili kapsamında güncel örnekleri de yapılmaktadır. Se- lalmaz Çemberide; yörenin yaşlı kadınları tarafından başörtüsü olarak ve yapılan güncel örnekleri ile Ev Tekstilinde kullanılmaktadır. Kozalı Kuşak’ın ise Geleneksel Giyimde kullanımı karşımıza çıkmaktadır. 5 Güncel örneklerde kullanıldığı görülmektedir.