https://Desen Atkılı Anadolu Kumaşlarında Yöresel Kimlik

197 Desen Atkılı Anadolu Kumaşlarında “Yöresel Kimlik” Maddi Kültür 4. Diğer Örneklere Bakış Anadolu’da 2.bir desen atkısının el müdahalesi ile kumaş yapısına dâhil olduğu - atkıdan desenlendirme yönteminin kullanıldığı - diğer yörelerin dokumalarına örnek verecek olursak; Bay- burt (Ehram), Siirt (Şal-Şepik), Sinop (Boyabat Çemberi), Karabük (Eflani Bezi) ve Muğla-Fethiye (Üzümlü) dokumalarını bu kapsamda ele almak mümkündür. Ehram; Hammaddesi yün olan küçük ve serpme desenli, dikdörtgen şeklinde dokunan benzer bir örnektir. Hammadde yönünden Keles ile ortak özelliğe sahiptir. Kumaş yüzeyindeki motif dağılımı bakımından yöntem olarak Üzümlü, İbecik ve yine Keles ile yöntem benzerliği göstermektedir. Ancak hem desenlendirme biçimi hem de kullanılan motifler açısından farklılıkla- rı, onun özgün bir tür olarak görülmesini sağlamaktadır. Fotoğraf 7. Ehram Örneği (Bayburt) (Günay Atalayer arşivinden) Şalşepik; Hammaddesi Tiftik olan bu kumaşın Güney Doğu Anadolu bölgesinde birçok il ve ilçede dokunduğu tespit edilmiştir. (Atalayer, 2002, s.6-16). Pek çok yerde desensiz gibi görünürken atkıdan desenlendirme tekniği ile yapılmış örneklere de rastlanmıştır. Çok farklı gibi görsel olarak ifade edilen fakat desenlendirme tekniği bakımından araya bazı yerlerde atkı atılan, bazı yerlerde atılmayan, her ikisinde birlikte kullanıldığı bir şalşapik örneği görülmektedir. Aynı zamanda bükümsüz iplik kullanımına bağlı yoğun bir desenlendirme görülmektedir.(Fotoğraf 9) Desenlendirme açısından bir aşama ileri olduğunu söyleyebilriz. Bu aşamadan sonra daha çok ipliği kontrol ederek daha büyük desenler yapma endişesi doğmuştur. Tire’deki Beledi ve bugün jakar diye söz ettiğimiz sistemin ilk adımları olarak söylemek mümkün. Yöntem olarak diğer üç yöre ile benzerlik gösterirken, hammadde ve desenlendirme tekni- ğindeki uygulamanın farklı oluşu bu kumaşa özgün bir kimlik kazandırmaktadır.