Diyale İline Bağlı Kızlarbat Nahiyesinde Türkmen Halk Edebiyatı Örneklerinin İncelenmesi

82 Doç. Dr. Necdet Yaşar BAYATLI T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı girmı kere ezan versı belket o quş geler dondersı nefis yere. Bu qussanın menası her kim taleb etsı haqınnen ziyater ebu cezasıdı. Sore bu oğlan melık ıstıne dondı, hekat ettı qusayı. Melık qızını verdı bu oğlane. 2. Şebab Alması u Hayat Suı Var idi yox idi bir boyık edam var idi. Bu edam uç oğlı var idi. Bir gun bu edam kor oldı, oğlanlar pardıla eynı dıxtorçı. Dıxtor dedi “Bebavızın dermanı bir bağdadı, bu bağ bir sultane malıdı, Adı Sina. Bes dermanın getırmağı çox zehmetı.” Boyık oğlan qerırladı getsı melik bağıne derman getırsı, Çıxtı atınen yarı yolda uç yol taptı birisinde yazınıb “altun tapese, birisinde elmas u birisinde gozel qız tapese”. Oğlan ixtiyar etti altun yolı, bu yolda geçtı bir mecmua edam taptı, bu edamlar oğlanı esir pardıla koylerine u xadım ettile eynı eyzlerıçı. Gun geldı gun gattı oğlan texir oldı, bu vexıtte ortemcı oğlan qerırladı eyzı getsı, nefis yere yerişti. Sağ terefe geçti bu yolda yazınıb bir gozel ervad tepese, bir koy hukumdarı babası yadınnan çıxtı onde bu koye yeriştı. Gozel ervad yanına. Bu ervad eyzıçı xadım etti eynı. Gun geldı gun gattı ortemcı oğlan texir oldı. Kuçık oğlan qerırladı eyzı getsı, dermanı getırsı bebaçı. Nefis yere geçti u nefis yere yerıştı ki qardaşları gettıler eyne. Ortemcı yolı ixtiyar etti. Bu yolde yazınıb. ege gettı deha donmese u bu yol melike Sina oldı. Çox xıture gordı, hetta boyık bir arx yane yerıştı, bir qapı taptı, bir uskek yerde bu qapiden boyık ervad çıxtı, oğlan qussasını bu ervadçı selaştı. Ervad saidladı eynı bir seri at verdi eyne, adı kemin. Bacısı yane yolladı eynı. Onde bacısı yane yerıştı hem qusasını selaştı bacısı saidladı eynı bir at verdi eyne bacısı atınnen seriter u kuçık bacısına yoladı eynı. Gozel bir ervattı. Oğlan hem qusasını selaştı bu ervatçı u verdi eynı bir at çox seri melike Sina bağıne yolladı eynı, geydi eyne “Yerışendav bağe, hiç bir şey tutmese elıve, hetta bilmesile sen bağdese, lian vıralle senı”. Onde bu oğlan bağe yerıştı bir uskek siyac taptı, atınen atlandı u girdı bağ içine u başladı alma derı u cerasın doldırtı, hayaet suvınnen onde ki ıstadı donsı atın eyağı bağın siyacıne degdi. Ceresler dogdı, oğlanı tuttıle melikeçı pardıle eynı. Oğlan qusası melikeçı selaştı. Melike sevındı eşitande qusasın geydi eyne. Melike ıstadı varsın hetta oğlan olsı melık bu koy ıstıne. Oğlan qabul ettı geydi melikeye “Bes giderem dermanı parrem bebemçı u donem, veid verdi eyne. Onde oğlan dondı koyçı. Yolda qardeşlerı taptı, halları çox xerab idi, geydi ne oldı eyzlerıne. Qardeşler, bıldıle kuçık qerdaş getırıp derman bebeçı, çaldıla eynı u sicin ettile eynı u eyzlerı pardıle dermanı bebeçı. Beba eyyı oldı. Bir mudde sore kuçık oğlan dondı koyıne gettı bebası yane, geydi eyne haqiqayı bes bebe inanmadı eyzıne, qavdı eynı bir neçe gunnen sore melike Sina gellı oğlan koyıne bir boyık ceyşı var idi. Gattı oğlan bebası ıstıne geydi eyne haqiqyı. Beba bıldı kuçık oğlan dermanı gatırıp eyzıçı. Itizar ettı kuçık oğlane u qavdı boyık u ortemcı oğlanı u sore melike kuçık oğlana vardı u her iki koy bir el oldıle. 3. Bir Tacır Dort Ervadı Var Var idi yox idi bir tacır dort ervadı var idi. Bu tacır dordımcı ervadın çox severdi u çox henin idi ıstıne u en beha espab alırdı eyzıçı. Uçunıncı ervadı severdı u tebahi edırdı eyzıne yoldaşları arasında u qorxardı neket bir gun hayıtlası u getsı bir ğer edamçı, u ikimci ervadı severdi çunked eqlı boyık idı u sabır edırdı. Ama birimci ervadı çox vefi idi u daimen meqeyet olırdı parasıne u işi- ne u evine bes edam sevmırdı birimci ervadını, bes eyzı edamı severdı çox. Bir gun edam xeste duştu, fikir etti oler yadıne duştu xoş gunler ki meişet etti eyzını. Sordı geydi “Mende dort ervad var, bes olem de yalğuz qallem.”. Bu edam dortımcı ervadınen sordı geydi “Hepsinnen çoxter