Diyale İline Bağlı Kızlarbat Nahiyesinde Türkmen Halk Edebiyatı Örneklerinin İncelenmesi

81 Diyale İline Bağlı Kızlarbat Nahiyesinde Türkmen Halk Edebiyatı Örneklerinin İncelenmesi Türk Halk Edebiyatı Türk halk edebiyatının bir diğer önemli türü olan ağıt , ölen bir kimsenin gençliğini, gü- zelliğini, iyiliklerini, değerlerini, arkada bıraktıklarının acılarını, büyük felaketlerin acılı etkilerini dile getiren söz veya okunan ezgi (TS 2005:34) olarak tanımlanmaktadır. Irak Türkmenlerin arasında ağıt için sazlamağ terimi kullanılmaktadır. Nahiyeden derlenen ağıt örnekleri aşağıda sunulmuştur 1. Teppeye çıxtım bu gun Taptım bir bağlı dugun Men evvelden yaralıyam Duşıp yâdıma bu gun 2. Bermağa bax bermağa İpek yox bağlamağa Dağdan boyık uregim Qalmışam yer vermağa 3. Men ğerib işim ğerib Yolda yoldaşım ğerib Qorxem düşem ollem Qaldırse manı ğerib 4. Sele neme geldıv Nem qalıp neme geldıv Canım çıxtı gattı Sen manım neme geldıv 5 Ğeribin sası gelmez Bekler kimsası gelmez Baş yastığ qulağ qapıda Bekler kimasası gelmez Halk edebiyatının can damarını temsil eden ürünlerin başında masallar gelir. Irak Türk- menleri arasında masal (matal) ve masal anlatma geleneği oldukça yaygındır. Irak Türkmenle- rinin bütün yerleşim birimlerinde halk edebiyatı ürünleri arasında yaygınlık açısından hoyrattan sonra masal geldiği söylenebilir (Bk. Bayatlı 2009). Türkmen nahiyesi Kızlarbat›tan derlenen masal metinleri ilçe ağız özelliği muhafaza edilerek aşağıya aktarılmıştır. 1. Melık Qızı ve Sır Vermağı Var idi yox idi bir edam var idi. Istadı melık qızın alsı. Bir gun gattı melık ıstıne hetta qızını alsı. Melık bir şert ettı ıstıne. Geydi eyne “Bir boyık edam var camıda gunde girmı kere ezan ve- rer. Get bu edam ıstıne sor eyne “Naçı gunde girmi kere ezan verese”. Bu edam qaxtı camia gettı sordı edamnen “Naçı gunde girmi kere ezan verese?”. Boyık edam hakat ettı eyzıçı geydi eyne “ Bir gun ezan verirdim, bir boyık ğerib quş galdı ıstıme pardı manı bir xoş yere, onde yeriştiği bu yercığaze gordım ellı bir qız çox şirin. Bir dene bu qızlardan geldı ıstıme mennen sordı elli qızı istise yoxe menı istise” Geydi eyne “Ellı qızı ıstırem.” Bu qız bir zılle çalı eyne ve koyıne dondertti. O ki ezan verirdi içinde. Bu edam çox teneddum etti ve ıstadı o xoş yere donsı. Qerirladı gunde