Ege Bölgesi Kadın Göyneklerinin Biçimsel ve Anlamsal Açıdan İncelenmesi

299 Ege Bölgesi Kadın Göyneklerinin Biçimsel ve Anlamsal Açıdan İncelenmesi Maddi Kültür İkinci fotoğraftaki krem rengi bürümcük ve pamuklu dokumadan yapılmış göynek, boyun çevresine göre biçimlendirilmiş, yakadan göğse kadar yırtmaçlı, uzun kollu, peşli, uzun iç giysidir. Bedene düz olarak birleştirilmiş bol kolların altına yerleştirilen kare kuş parçası beden ve kolun rahatlığını artırmıştır. Göyneğin ön-arka beden peşlerinin birleşim noktaları ve yaka oyuntusunun etrafına 1 cm lik kahverengi biye ile elde makine dikişi yapılarak temiz görünüm sağlanmıştır. Peş ve kuş parçaları birlikte kullanılarak göyneğe hem işlevsellik hem de estetik görünüm kazandır- mıştır. Yörede “yakası açılmamış göynek” olarak adlandırılan üçüncü fotoğraftaki göynek ise, kol altından etek ucuna doğru üçgen biçiminde peşlerle genişletilmiş, uzun kollu, boyu ayak bileğine kadar uzun, krem rengi pamuklu dokumadan üretilmiş, bol iç giysidir. Göyneğin etek uçları, kırmızı ve siyah renkli yün ipliklerle stilize haç, suyolu, üçgen motifleri işlenerek süslenmiştir. Böylece karşıdaki kişiye anlatılmak istenenler, işlemeler, motifler, süsler ile sözsüz iletişim kullanılarak sembolik olarak aktarılmıştır. Erberk (2002: 12-134), Ana- dolu motiflerinden bahsettiği çalışmasında, suyolu motifinin, insanlık tarihinde suyun önemini ve bereketi, haç motifinin ise; dört ayrı yönü işaretleyen şekli itibariyle, kötü bakışları dört ayrı parça- ya bölüp, dört bir yana savurduğuna inanıldığını ve korumayı sembolize ettiğini ifade etmiştir. Er ve Hünerel (2012: 173) de çalışmalarında, suyolu motifinin, hayatın, yeniden doğuşun, yaşamın sürekliliğinin, yenilenmenin, erdemin temsili olduğunu ve suyun yaşamın kendisini ifade ettiğini belirterek bu görüşü desteklemektedir. Üçgen motifi ise bereket ve nazarı temsil etmektedir. Kızılcabölük yöresinde yapılan yüz yüze görüşmelerde, yöre sakinleri yakasız göyneğin yöredeki genç kızların çeyizi için hazırlandığını, göynek üzerinde yaka oyuntusu bulunmadığını, yaka oyuntusunun olmamasının genç kızın bekâretinin simgesi olduğunu ve genç kızın evlendiği günün gecesi yaka oyuntusunu açtığını belirtmiştir. Bu durumun kullanan kişinin medeni duru- munun belirleyicisi işlevini görmesi de kültürel kodlarla yakından ilişkilidir. Göyneğin yakasının açılmamış olmasının mesajı yansıtan bir iletişimsel araç olarak kullanılması da bunun en güzel örneği olarak görülebilir. Yakası açılmamış göynek, üçeteğin altında kullanıldığında gelin iç giysi olarak giyimi işlevi görürken, dokuma ve işlemeli kemer ile kullanıldığında gelinin gündelik hayatta kullandığı dış giyimine işaret eder. Böylece kullanım ve süsleme özelliği ile iç ve dış giyimi çağrıştırır.