Eskişehir’de Bir Ziyaret Fenomeni Olarak Evsim Baba Etrafında Oluşan İnan ve Uygulamalar Üzerine

219 ESKİŞEHİR’DE BİR ZİYARET FENOMENİ OLARAK EVSİM BABA ETRAFINDA OLUŞAN İNANÇ VE UYGULAMALAR ÜZERİNE Doç. Dr. Adem KOÇ 1 KUTSAL MEKÂN, SÖZ VE RİTÜEL BAĞLAMINDA EVSİM BABA Kutsal mekânların neden/nasıl seçildiği, ilk olarak hangi dinin kutsal alanı olduğu ya da mekânla kurulan ilişkiler hatırı sayılır araştırmaya konu olmuştur. Mircea Eliade, kutsal mekân- ların dünyanın merkezinde yer aldıklarının kabul edildiğinden ve aynı zamanda da her kutsal mekânın, kutsal olanın din dışı mekâna yerleşmesi olduğundan söz eder (Eliade 1992: 34). Elia- de, Merkez’in mimari simgeselliğini şu şekilde formüle eder: 1. Kutsal dağ - burada yer ve gök birleşir - dünyanın merkezindedir. 2. Her tapınak ve saray -ve bunun sonucunda her kutsal kent ve kraliyet merkezi- bir Kut- sal Dağ’dır, dolayısıyla “Merkez”dir. 3. Kutsal kent ya da tapınmak axis mundi olduğundan gök, yer ve yeraltının karşılaşma noktası olarak görülür. (Eliade 1994: 26) Merkez, o halde, her şeyin öncesinde kutsal olanın, mutlak gerçekliğin bölgesidir. Benzer biçimde, öteki tüm mutlak gerçeklik simgeleri de (yaşam ve ölümsüzlük ağaçlan, Gençlik Çeş- mesi, vb.) merkezde bulunmaktadır (Eliade 1994: 31). Öyleyse Eliade’nin tezine göre türbeler, tapınaklar, dağ tepeleri, mağaraların “Merkez”i oluşturduğu söylenebilir (Koç, 2016: 38). Resmî din veya kurum; anlatılana ya da halk dinine karşı da olsa inananlar ya da inanmak isteyenler, pragmatist olarak dünyalık işlerinin hallolmasının peşinde olanlar, kutsal mekânın dö- nüştürücü gücüne inanırlar. Gerçeğin donmuş çözümsüz noktasında inançla ve bazen tam iman 1 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Türk Halk Edebiyatı Anabilim Dalı öğretim üyesi, ademkoc@ogu.edu.tr