Eskişehir’de Bir Ziyaret Fenomeni Olarak Evsim Baba Etrafında Oluşan İnan ve Uygulamalar Üzerine

225 Eskişehir’de Bir Ziyaret Fenomeni Olarak Evsim Baba Etrafında Oluşan İnan ve Uygulamalar Üzerine Gelenek, Görenek ve İnançlar Evsim Baba ve Ersin Baba Yatırlarının Yapısal ve İşlevsel Özellikleri Bölgede yaşayan Alevî Türkmenler Evsim Baba, Ahmed Turan (Ahmed Taryan) ve Üryan Baba’nın aynı hizada olduğunu vurgularlar ve bu nedenle Hıdırellez ve yağmur dualarında bura- ları gezmektedirler (KK.2; Koç, 2016: 270). Evsim Baba ziyareti sırasında dileği olanlar, mezarın başucunda bulunan deliğe para bırakırlar veya burada şeker, tatlı, yemiş gibi yiyecekler dağıtırlar. “Almayan kalmasın, herkes hakkına razı olsun.” denilerek yiyecekler dağıtılır. Buraya ziyarete gelen herkesin dağıtılan yiye- ceklerde hakkı olduğuna ve yemese bile hakkına razı gelmesi gerektiğine inanılır. Bu uygulama- ya “helalleşmek” denir. Zira Almanya’dan bile tatilini Evsim Baba ziyaretinin tarihine göre ayarla- yarak gelenler vardır. Bu nedenle yöre halkına göre üzerlerinde hakları bulunmaktadır. Yağmur duası öncesi yatırda hazır bulunanlarla da helalleşilir. Yine helallik alınmadan yapılan duanın kabul olmayacağına inanılır. Dede, imam veya rehber “Kurbanı Halil, fermanı Celil... 12 İmamlar aşkına… Allah Allah… ” diyerek duaya başlar. Kesilen kurbanlar ziyaret için dağda bulunan hane sayısı kadar paylanır. Yine herkes helalleşir. Fotoğraf 7-Fotoğraf 8 Okuma ve kesimden sonra paylama Muhtar veya rehber yatırların başında toplanan paraları alarak Evsim Baba ziyareti sıra- sında yapılan masrafları karşılarlar ve mezarın bakımı için harcarlar. Mezarın eski halini gören birtakım defineciler, mezarın başucundaki delikli taşı hazine ararken kırmışlar ve buraya zarar vermişlerdir. Bu nedenle Evsim Baba ve Ersin Baba mezarları köylüler tarafından mermer taş ve çimentoyla yenilenmiştir (KK.2, KK.5). Bu türden türbe, yatır veya tekkelere defineciler hazine aramak maksadıyla büyük zararlar vermektedirler. Evsim Baba ziyareti halk tarafından piknik olarak algılanmaz. Zira onlara göre piknik yapa- cak çok yer vardır, ancak burası inanç gereği ziyaret edilir. Hastası veya felçli yakını olan, dileği bulunan ya da dileği kabul olmuş ve kurbanını getirenler, ayrıca sadece ziyaret amaçlı gelenler belirlenen tarihte burada toplanırlar. Gün içinde vakit geçirmek için çocuklar ve erkekler Birdir Bir, Hamam, Dört Takla oynarlar; kadınlar da halay çekerler (KK.2).