Gagauzların İlkyaz Yortuları (Bayramları) Adetler ve Onlara Bağlı Folklorik Unsurlar

117 GAGAUZLARIN İLKYAZ YORTULARI (BAYRAMLARI) ADETLER VE ONLARA BAĞLI FOLKLORİK UNSURLAR Doç. Dr. Liubovi ÇİMPOEŞ 1 Giriş: Türk dünyasında “Eni yıl” , İlkyaz (Nevruz) bayramı; mutluluk verici, bilinen hem de ne- şeyle geçen bir bayramdır. İlkyaz geldiği zaman toprak canlanır, doğa uyanır; yeni bir dönem, yeni bir hayat, yeni bir yıl başlar. Gagauzlar arasında bu bayram “Nevruz” adıyla kutlanmaz; ama Türk dünyasındaki Nevruz Bayramının kutlanışı ile Gagauzların “İlkyaz Yortusu” arasında büyük yakınlıklar vardır. Gagauzlar, Hristiyan dinine mensup bir Türk halkıdır. Doğal olarak din, asırlar boyunca bir Gagauz kültürünü etkilemiştir; ama bu milletin Türklüğü ve âdetleri silmemiştir. Hristiyanlıkta ilkyaz -Mart ayındaki- yortuları büyük oruca -Paskalya orucu- denk düşer. Paskalya orucu yedi haftaya kadar sürer. Oruç zamanı şenlik ve bayram yapılmaz, bunlar yasaktır. Ama Gagauzlar hem bu orucu tutar hem de âdetlerini kültür hayatlarına uydurup ilkyazın gelmesini kutlarlar. İlkyaz yortuları Orta Asya’dan Balkanlar’a kadar bütün Türk toplulukları arasında önemli bir yer almaktadır. Bu yortular ve onlara bağlı âdetlerin kökleri çok gerilere dayanmaktadır. Eski Türk toplulukları ilkyazın gelişini, tabiatın yeniden doğuşunu, dünyanın canlanıp yenilenmesini, çeşitli kutlamalarla karşılamaktadır. Doğadaki yeni yıl başlangıcı – 1 Mart’tır. Mart ayının yortuları: İlkyaz karşılanması ’’Baba Marta ’’ – 1 Mart’ta -, “ Kırk ayoz” - 9 Mart’ta -, Ay Todur Günü ve Peynir Haftası şeklindedir. 1 Doç.Dr., Moldova Bilimler Akademisi, Gagauzoloji Bölüm Başkanı, lch ımpoesh@mail.ru ; Hitit Üniversi- tesi Çorum, liubovicimpoes@hitit.edu.tr