Gaziantep’te Kentsel Dönüşümün Mahalle Kültürüne Etkisi

314 Mesut ŞİRİN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı naklarında Teluck, Arap kaynaklarında Duluk adıyla anılmaktadır. Dülük mevkii, tarihin en eski çağlarından beri kullanılan bir yol şebekesinin düğüm noktasında yer almaktadır. Gaziantep, coğrafi konum açısından Akdeniz Bölgesi’nden Güneydoğu Anadolu Bölge- si’ne geçiş alanında yer almaktadır. İlk uygarlıkların doğduğu Mezopotamya ile Akdeniz arasında konumlanan, ilk çağlarında bu yana insanların yerleşik yaşama geçtiği Mezopotamya Bölgesinin bir parçası olan Gaziantep, ulaşım açısından da stratejik konuma sahiptir. Ülkemizde var olan 30 büyükşehir belediyesinden birisi olan ve özellikle sanayi sektöründeki sahip olduğu gelişmişlik düzeyiyle, bulunduğu bölgede merkez olarak öne çıkan ve son yıllarda yaşadığı gelişmelerle ülkemizin gelişmiş kentlerinden birisi olan Gaziantep’in ulaşım olanakları ve bağlantıları da buna paralel gelişmiştir. Gaziantep İl merkezi, güçlü bir karayolu, demiryolu ve ulaşım olanakları gelişmiş bir ilimizdir. Gaziantep, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin batısında yer almaktadır. İlimizin doğusunda Şanlıurfa, kuzeydoğusunda Adıyaman, kuzeyinde Kahramanmaraş, kuzeybatısında Osmaniye, güneybatısında Hatay, güneyinde Kilis, güneydoğu da ise; Suriye ile komşudur. Şahinbey, Şehitkamil ve Oğuzeli olmak üzere 3 merkez ilçesi olan Gaziantep, toplam 9 ilçeden oluşmaktadır. Kentsel Dönüşüm ve Dönüşümün Tarihçesi Kentsel dönüşüm kavramını inceleyebilmemiz için ilk olarak kent ve dönüşüm kavramın- dan bahsetmek gerekmektedir. Türk Dil Kurumu “Türkçe Sözlüğü” kent kelimesini “şehir” olarak tanımlamıştır. Kent; belli bir tarım dışı üretim, büyüklük, yoğunluk, heterojenlik ve bütünleşme düzeyine varmış ya da bu düzeyi aşmış insan yerleşim yeridir. Kentin göz ardı edilmemesi gere- ken en temel özelliği tarım dışı üretimin yerinde sanayi ve hizmetler sektörünün varlığıdır. Aynı zamanda bu üretim türlerinin denetim ve dağıtımlarının da yeri olmasıdır. Bir başka deyiş ile kent, nüfus, yönetim, sosyo-kültürel ve ekonomik özellikleri ile kırsal alanlardan farklı olan karmaşık yapılardır. Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlüğü, dönüşüm kelimesini “olduğundan başka bir biçime gir- me, başka bir durum alma, tahavvül, inkılap, tranformasyon” olarak tanımlamaktadır. Kentsel dönüşüm alanı, planlama ve uygulama süreçlerini mevzuat bakımından ta- mamlayan iki kanun bulunmaktadır. Bunlardan ilki 2005 yılında yayımlanan 5393 sayılı “Belediye Kanunu”, diğeri ise; 2012 yılında yayımlanan 6306 sayılı “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştü- rülmesi Hakkındaki Kanun”dur. Kentsel dönüşüm alanı tanımı ve amacına ilişkin 5393 sayılı ka- nunda; konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa etmek ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak yer alırken, 6306 sayılı kanunda riskli alan, riskli yapı ve rezerv alan tanımları yapılmıştır. Kentsel Dönüşüm Alanı ilanında Riskli Alan tanımı üzerinden ilan süreçleri sürdürülmektedir. Riskli alan ise; zemin yapısı veya üzerindeki yapılaşma sebebiyle can ve mal kaybına yol açma riski taşıyan alanlar olarak tanımlanmıştır.