Geleneksel Anlatılarda Bir Şaman/Sufi Silahı: Tahta Kılıç

190 Ali DUYMAZ T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Tanrı’nın kılıcı olarak manevî ve kutsal bir değerle birlikte anılmaktadır. Bizans kaynakları fethi, İmparator’un manevî zayıflığıyla yorumlamaktadır. Tahta Kılıç Eğretilemeleri Çelik kılıç nasıl eğretilenip malzemesi tehlikesizlik üreten “tahta kılıç” biçimini almışsa tahta kılıç da eğretilenmiş, oyuncaklaşmış, talim malzemesi olmuş, deyimleşmiş, hatta masal ve fıkra kahramanlarının nesnesi olarak bile kendine yer bulmuştur. Yani kılıcın simgeleşmesinin bir başka boyutu da dindışı/kutsaldışı alanda gerçekleşmiştir. Oyun Aracı/Oyuncak Olarak Tahta Kılıç: İstanbul’da oyuncak imalatının merkezi Eyüp olması dolayısıyla oyuncaklar için genellenmiş bir ifade olarak “Eyüp Oyuncağı” kavramı kullanı- lırmış. Ahmet Rasim’in yazdığına göre bu el yapımı oyuncaklar arasında en çok ilgi görenlerden birisi “tahta kılıç”tır (Pakalın 1993a: 579). Oktay Rifat, “Ben Değilim” başlıklı şiirinde tahta kılıç oyuncağından söz eder. “Nerde tırtıllı küpeli uçurtmam Tahta kılıcım borazanım Bu resimler bana benzemiyor Ben mutlaka başka insanım” (Oktay Rifat 2014: 98) Bugün dahi erkek çocukların kullandığı oyuncakların başında teknolojinin gelişmesiyle birlikte çeşitli maddelerden imal edilmeye başlanmış olan kılıçların geldiği malûmdur. Spor ve Eğitim Aracı Olarak Tahta Kılıç: Tahta kılıçla doğrudan alâkası olmamakla birlikte bir savaş eğitimi işlevi taşıyan matrakbazlık adı verilen oyunda kullanılan üzeri deri kaplı değnek de, yani matrak da zaman zaman kılıç yerine kullanılmıştır (Pakalın 1993b: 422). An- tik Roma’da gladyatörlerin de eğitimlerinde “rudis” adı verilen tahta kılıçlar kullandıkları, gösteri amaçlı olarak arenaya çıkanların da tahta kılıç kullandıkları, 25-40 arası dövüşten başarıyla çıkan veya üç yıl hayatta kalmayı başarabilen gladyatörlerin ise sürekli tahta kılıç taşıma ayrıcalığına ve onuruna sahip oldukları bilinmektedir (Uzunaslan 2005). Japonların geleneksel sporları arasında da “kendo” ve “naginata” adı verilen tahta kılıçlarla oynanan oyunları vardır (Bk. Musashı 1993). Seyirlik Oyunlarda Tahta Kılıç: Meddahların “çevgan” da denilen sopa kullanışları gibi ortaoyununda da oyuncuların tahta kılıç ve sopa kullandıkları görülür. Tahta kılıcın bir aksesuar olarak kullanıldığı yerlerden biri de Orta Oyunu’dur. Orta Oyunu’nda Pusatçı veya Paskal adı verilen güldürücü kişi, çeşitli gereçlerin yanı sıra tahta kılıç da kullanarak maskaralık eden bir soytarıdır (Pakalın 1993b: 782). İran Azerbaycanında Nevruz’da oyanan Köse oyununda da Köse rolünü üstlenen kişinin elinde tahta kılıç bulunmaktadır (And 2012: 324). Yunanistan’da ve Ege adalarındaki kimi dramatik köylü oyunlarında da görülen “tahta kılıç”, Bulgar köylü tiyarosu türlerinden Kuker oyununda da görülür. Bu oyunda “berberient” denilen ve elindeki tahta kılıçla insanları tıraş eden bir berber önemli bir rol üstlenmektedir (And 2012: 109, 313, 338). Masallarda Tahta Kılıç: Keloğlan ile Devler masalında Keloğlan’ın kendine bir tahta kılıç