Geleneksel Anlatılarda Bir Şaman/Sufi Silahı: Tahta Kılıç

187 Geleneksel Anlatılarda Bir Şaman/Sufi Silahı: Tahta Kılıç Türk Halk Edebiyatı kabul edilen ve Bektaşî geleneğine mensup olan Abdal Musa’nın dört arşın uzunluğunda bir tahta kılıcı olduğu, Geyikli Baba ile birlikte bu kılıçla kahramanlıklar gösterdiği Köprülü ve Hammer gibi araştırmacıların eserlerinde kayıtlıdır (Güzel 1999: 42). Ayrıca Vilayetname-i Abdal Musa’ya göre Umur Beğ, Abdal Musa’nın kerametlerini görüp müridi olmuş, şeyhinden “gazi” unvanını almış, kendisini Rumeli’ne fetihlere yollayan şeyhinden bir yadigâr istemiş, Abdal Musa da ona Kızıl Deli Sultan’ı yoldaş vermiştir. İşte bu esnada Abdal Musa, Kızıl Deli Sultan’a bir tahta kılıç hediye etmiştir: “Abdal Musa Sultan çagırup bir ağaç kılıç sundı. Kızıl Deli Sultan aldı, öpdi başına kodı. Andan sonra yüridiler.” (Güzel 1999: 88, 118) Abdal Musa’nın Kızıl Deli Sultan’a ağaç kılıç ver- dikten sonra Boğaz Hisarı’nı fethe gönderişi ve daha sonra da “Rumeli’ni size verdim, önünüze kimse durmasın” şeklindeki sözleri, “tahta kılıç”ın fetih ve irşat anlamındaki gücünü gösteren ifa- delerdir (Güzel 1999: 118). Bu rivayet ve bilgilere uygun olarak devrinde Evliya Çelebi’nin konuk olduğu ve II. Mahmut zamanından kapatılan Abdal Musa tekkesine ait eşyalar arasında beşgen tahta kılıcı nın da yer aldığı bilinmektedir (Güzel 1999: 37-38). Bu menkıbelerdeki bilgilerden bazıları şiirlere de geçmiştir. Doğan Kaya’nın bir cönkten aktardığı Şah Hatayî’ye ait bir dörtlükte Şah Seyyid Ali’nin “tahta kılıc”ına gönderme vardır: “Rum ilin feth etti Öğürcük Veli Tahta kılıç tutar o bâtın eli Erenler serveri Şah Seyyid Ali Zâhirde bâtında sen imdad eyle” (Kaya 2002) Pakî mahlâsı kullanan bir şairin söylediği nefeste de Seyyid Ali Sultan’ın tahta kılıcından söz edilir: “Gelibol’dan geçti Hakk’a dayandı Tahta kılıç al kanlara boyandı Burhanın görenler geldi inandı Eşiğine Seyyid Ali Sultan’ın” (Koca 1990: 894-895) Aynı biçimde Geda Muslî’nin Hz. Ali’den başlayarak Anadolu erenlerini anlattığı bir şiirinde de Zülfikar ile ağaç kılıç arasındaki ilinti dikkat çekmektedir: “Erenler serveri ol pîrim Ali Ser-çeşme olmuştur Urum iline Ağaçtan Zülfikar ol gerçek veli Ol dem tekbir oldu pîrin beline” (Kaya 2002) Türk gazi-dervişlerinde ortak bir motif olan tahta kılıçla ilgili olarak ayrıntılı bilgiler Ahmet Yaşar Ocak’ın eserinde mevcuttur. Birkaç örnekle konuyu zenginleştirelim. Hacı Bektaş’ın Sarı Saltık dışında tahta kılıç kuşattığı bir başka halifesi de Hacım Sultan’dır. Hacı Bektaş Veli, daha önce Ahmed Yesevi tarafından kendisine kuşatılan tahta kılıcı Germiyan iline yerleşmek üzere