Gündelik Hayatta Ötekinin İnşası İzmir Metrosu Karikatürleri Örneği

258 Gürol PEHLİVAN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı 4. Enformasyon, Gürültü, Tekrar ve İdeoloji Yukarıda karikatürlerin ideolojik yapılarına dair bazı değerlendirmeler yaptım. Ancak ben- ce, karikatürlerin kendisi kadar okuyucuya nasıl ulaştırıldıkları da önemlidir. Çizilip bodrumda saklanan bir karikatürün ideolojik işlevini yerine getirmesi mümkün değildir. İşte bu noktada gös- tergebilim ve yapısalcılığın açıkta bıraktığı noktayı iletişim biliminde “Matematiksel İletişim Kura- mı” veya daha bilinen adıyla “Shannon-Weaver Modeli” olarak anılan bir yaklaşımla kapatmaya çalışacağım. Aslında bu model, eleştirel bir bakış açısına sahip değildir. Ancak bence, eleştirel bakımdan önemli bir potansiyel taşımaktadır. İncelediğimiz karikatürler, metro gibi çok işlek, insanların kalabalık halde bulunduğu, iletişim terimiyle ifade edilirse “gürültü” derecesinin yüksek olduğu bir yerdedir. “Gürültü, kay- nağın istediği dışında aktarıcı ile alıcı arasındaki sinyale eklenen her şeydir.” (Fiske 1996: 24). Bu modelde enformasyonun hangi anlama geldiğini anlayabilmek için Shannon ve Wea- ver’ın iletişimi üç soru düzeyinde ele aldıklarını bilmek gerekmektedir. A düzeyi teknik sorunları, B düzeyi anlamsal sorunları, C düzeyi ise etkililik sorunlarını inceler (Fiske 1996: 22). Kullanmayı tercih edeceğim enformasyon terimi, bu modelde B düzeyindeki anlama yakındır. Ancak yine de benim “ideolojinin bir aktarıcısı olarak enformasyon” algımın, bu modelin görmek istemediği bir anlam içerdiğini belirtmek zorundayım. “Tekrar” ve “belirsizlik” ise enformasyonla yakından ilişkilidir. Tekrar, bir iletideki kestirile- bilirlik ve sıradanlıktır. Tekrarın karşıtı ise belirsizliktir. Örneğin bir dükkâna girildiğinde “İyi günler” demek, oldukça kestirilebilir, dolayısıyla sık tekrarlanan bir iletidir. Tekrar, iletişimde hayatidir.