Gündelik Hayatta Ötekinin İnşası İzmir Metrosu Karikatürleri Örneği

243 GÜNDELİK HAYATTA ÖTEKİNİN İNŞASI: İZMİR METROSU KARİKATÜRLERİ ÖRNEĞİ Gürol PEHLİVAN 1 Giriş Toplumsal anlamda bireyin inşasında “ben” kadar “öteki” de büyük önem taşımaktadır. Öteki, bir anlamda, toplumun “ben”i içerisinde kabul etmedikleridir. Dolayısıyla öteki, farklı etnik, dinî, mezhebî gruplar olabileceği gibi, alt kültür gruplarından da oluşabilmektedir. Bu noktada toplumun önemli bir kısmının o “şey”in kendilerinden olmadığına karar vermesi belirleyicidir 2 ve bu durum da konuyu doğrudan bir “iktidar” sorunu (Sedgwick 2007: 251-252) olarak ele almayı mümkün kılmaktadır. Ancak “öteki” nasıl “öteki” hâline gelmekte ya da getirilmektedir? Doğal olarak ötekinin belirlenmesinde siyasi-ideolojik güç odakları (siyasî iktidarlar, dinî yapılar, sivil toplum örgütleri, yerel yönetimler gibi) etkilidir. Bu noktada halk bilgisi ürünlerinin de “ben” ve “öteki” kimliğini yaratmada taşıdığı önem, giderek daha çok ilgi çeken ve üzerinde çalışma ya- pılan bir alan olmaktadır. Çünkü günümüz dünyasının daha iyi bir yer olması çabalarına katkıda bulunmanın yollarından biri de kolektif şuurun bir parçası olarak görülen halk bilgisi ürünlerin bu özelliklerinin anlaşılmasından geçmektedir. 1 Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Halk Bilimi Ana- bilim Dalı. 2 Doğal olarak öteki, “öteki” olarak adlandırılmadığı zamanlardan beri toplum ve bilginin kurgulanışında temel bir yere sahiptir. Tarihin babası Herodotos’tan başlatacak olursam (Hartog 1997), farklı toplumlarda ve bu arada Türklerde (Pehlivan 2015: 325-366), dinlerde (Yaran 2001; Sunar-Varlık 2017), sömürgelerde (Tocqueville 2016), felsefede (Sunar-Varlık 2017), siyasette (Habermas 2017), siyaset felsefesinde (Türk 2013), antropolojide (Fabian 1999), sosyolojide (Schnapper 2005); edebiyatta (Girard 2017) ve bu arada da tabii ki Türk ve Yunan romanlarında (Millas 2005) çok sayıda örnek gösterebilirim.