Ihlara Vadisi ve Çevresi Kırsal Yerleşmelerinde Yapı Sanatı ve Geleneksel Yapı Ustalığı

119 Ihlara Vadisi Ve Çevresi Kırsal Yerleşmelerinde Yapı Sanatı ve Geleneksel Yapı Ustalığı Maddi Kültür Yapı ustasının dürüstlüğü, güvenilirliği ve sahip olduğu iyi ün alacağı siparişleri doğrudan etkileyen bir faktördür. İyi usta yalnızca iyi iş çıkaran, sağlam iş yapan kişi demek değildir, dürüst çalışan kişidir de. Geleneksel sanatların tamamında olduğu gibi yapı ustalığında da yüz yüze ilişkiler söz konusudur. Bu durum ustanın çırağına bilgi aktarmasında geçerli olduğu gibi müşterilerle kurulan ilişkilerde de karşımıza çıkar. Geleneksel mesleklerin birçoğunun olduğu gibi bina ustalarının da bir meslek piri bulun- maktadır. Geleneğe göre “pir” bir sanatın ya da zanaatın ilk kurucusu olduğuna inanılan kişidir. Bina ustaları meslek piri olarak Kâbe’yi inşa eden İbrahim Peygamber ya da Mimar Sinan’ın ismini vermektedir. “Halil İbraam Peygamber mi derler taş duvarı, Onu duydum bi kere, oy- muş.” (K.K.4). “Taş ustalarının piri İbrahim aleyhisselam. O orayı, Beytülmabedi, o imar etmiş, Cenab-ı Allah emir vermiş Cebrail aleyhisselatı vesselama, o emir vermiş o İbrahim aleyhisselam, onu Beytülmaberi icat ediyor yapıyor, oğlu İsmaillen. Ondan bizim pirimiz odur… Marangozların ki Habibi Neccar. O şeyinen gemi yapmışlar, Nuh aleyhisslemla heralda. Yooh, Nuh aleyhisselamla gemi yapmışlar, o gemiyi Cenab-ı Allah emir vermiş, gemi yapın, o deviri halak edecam siz kurtulun diye, o gemi yapmışlar onlan, onların biri de bizim marangozların piri de ondan kalma oluyor.” (K.K.8). “Mimar Sinan derler. Ama Mimar Sinan da daş üstüne daş komamış derler. Sadece yaptırmış derler. Bize öyle derler. Ama tabi piri Mimar Sinan diye biliriz biz. Allah rahmet eylesin. Makamı Cennet olsun. Mimar Sinan derler.” (K.K.5). “Bunun esas piri Mimar Sinan, ondan kalan. İbrahim Peygamber de zaten mimarıdı. O da devamlı ondan galma. Ondan ona aktara aktara bizlere sözlü geldi bu.” (K.K.6). Geleneksel mesleklerin yapısında var olan sözlü kültür, günümüze kadar bu yörede ya- şayan yapı ustalarının isimlerinin büyük ölçüde anonim kalmasına neden olmuştur. Çağımızda kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması ve kültürel araştırmaların artması ile bu geleneğin yaşayan temsilcilerinin isimleri kayıt altına alınmaya başlanmıştır. Yapı ustaları içerisinde yaşadıkları küçük kırsal yerleşmelerin mimar-şehir plancısı-mü- hendisleri olmuşlar, kırsal çevrenin düzenleyicileri olarak planlamadan icraya kadar görev al- mışlardır. Belki de bundan dolayıdır ki Selimeli kemer ustası Necmettin Dursun Özcan’ın lakabı “mimar”dır 8 . En çok ihtiyaç duyuldukları konu tabi ki konut ve eklentilerine dair inşaatlar olmuştur. Bunun yanı sıra bazı sosyal yapılar ile ortak kullanıma dair yapılar da ustaların ellerinden çık- madır. Yapıların tamir ve tadilat işleri de ustaların eline bakar. Yapı ustaları gerek yapılaşma ve 8  “E daş filan yonduğumdan mimar dirler.” (K.K.6).