Karagöz Müziğinin Anonimleşme Süreci

243 KARAGÖZ MÜZİĞİNİN ANONİMLEŞME SÜRECİ Yücel ÖZDEMİR İlksel Düşünce Yapısında Kukla; Oyun, Taklit, Ritüel, Eğlence Mitoloji, İnsanlık tarihi ile eş zamanlı ortaya çıkan, değişik coğrafyalarda yaşayan insan topluluklarının geçirdiği kültürel evrim ile şekillenen, gelişen ve faklı kültürel ortamlarında ekotiple- şen bir konudur. “İlkellerin düşünüş, duyuş ve davranışlarının çoğu zaman bizimkinden farklı olu- şu, onların inanç dünyalarını biçimlendirmektedir. İlkel insan doğa karşısındaki savaşında, teknik yetersizliğini ve çaresizliğini din, büyü ve dinin buyruğundaki sanatla gidermek istemiş; evrenin oluşum sırlarını da bir çeşit «bilim öncesi bilim» olan efsane ile açıklamaya çalışmıştır” (Örnek, 1988;5). İnsanlık tarihinin bilimsel düşünce yapısının öncesini kapsayan mitoloji, antike dönemde evreni algılamaya başlayan ilksel insanın, doğa olaylar karşısında verdiği doğaüstü tepkiler ile kendi inanç yapısını oluşturmaktadır. Doğayı taklit onu doğal olaylar karşısında savunma gücü kazandırmış, başına gelecek olayları tahmin etme yetisi vermiştir. Antropolojik bakış açısı tüm toplumların tarih öncesi dönemlerinde taklide dayalı bir eylem sürecinden bahsetmektedir. İlksel toplumların doğa karşısında kendini savunması taklit ile gerçekleşmiştir. İnsanın taklit ile “hareke- te” “eyleme” geçmesi oyun kavramını ortaya çıkarmıştır. Oynayan insan, oyuncu insan 1 doğanın devinim (act), döngüsü içerisinde kendisini yenilemesi karşısında onu taklit ederek, eylemlerinde (act) bilinçli bir “tekrar” oluşmasına sebep olmuştur. Mevsimlerin birbirini takip ederek, doğanın yıl içerisinde ölümüne ve dirilişine, her yıl dönümünde şahit olan ilksel düşünce yapısı; mevsimleri takip ederek onu taklit ederek eylemleri ile doğanın dirilişine yardım etmekteydiler. Uygarlığın ilk basamağı ilksel dönemindeki bu taklit; dram sanatının doğuşunu sağla- mış ve eylemlerindeki bu tekrar ritüeli 2 oluşturmuştur. Demek ki oyuncu insanın (homo ludens), “ibadeti bir gösteri, dramatik bir temsil, bir simgeleştirme ve bir gerçekleşme ikamesidir. Top- lum, mevsimlerle birlikte gelen kutsal bayram günlerinde, doğa hayatının büyük olaylarını kutsal gösteriler aracılığıyla kutlamaktadır” (Huizinga, 2006;34). İlksel düşüncenin sosyolojisinde taklit 1  Huizinga, Johan, (2006), “Homo Ludens: Oyunun Toplumsal İşlevi Üzerine Bir Deneme”, Ayrıntı Yayın. İstanbul 2  Ritüel, birey ya da gruplarla ilgili bazı değerlerin, uygun zamanlarda, sembolik ve aşağı-yukarı değişme- yen ardışık davranış biçimleri ile tekrarlanmasıdır ( Alıntı: Karaman, 2010, Lane, 1981; 11).