Karagöz Ustası Sefer Mehmet Efendi Ve Gün Yüzüne Çıkmamış El Yazması Karagöz Oyunları

449 KARAGÖZ USTASI SEFER MEHMET EFENDİ VE GÜN YÜZÜNE ÇIKMAMIŞ EL YAZMASI KARAGÖZ OYUNLARI Yrd. Doç. Dr. Zehra KIMIŞOĞLU 1 Giriş Çok eski ve köklü bir geçmişe sahip olan Türk gölge oyununun ortaya çıkışının ne zaman, hangi dönemde olduğu bugüne değin tartışma konusu olmuş ve bu oyunun dünyada ve Anadolu sahasında ilk kez sahneye çıkışı hakkında pek çok tez ileri sürülmüştür. Geçmiş asırlarda Çin’de, Hindistan’da, Malezya’da, Mısır’da ve bu bölgelere yakın toplumlarda gölge oyununun görülmesi, Türk karagözünün hangisinden veya hangilerinden orijin olarak beslendiğini ve hangileriyle etkileşimde bulunduğu sorusunu da akıllara getirmiştir . Bu bağlamda, araştırmacılardan bazı- ları coğrafi konumları, tarihi olayları, bazıları da gölge oyunundaki teknik öğeleri esas alarak bu oyununun başlangıcını bir temel üzerine inşa etmeye çalışmışlardır. Araştırmacıların farklı bakış açılarıyla yaklaştıkları karagözün kaynağı hakkındaki farklı yorum ve görüşlere rağmen tüm yerli ve yabancı araştırmacıların üzerinde hem fikir olduğu nokta, en az 600 yıllık bir geçmişi olan Türk gölge oyununun kendine has olduğu görüşüdür. Aradan geçen uzun yıllar içerisinde gölge oyunu kendi tekniğini ve söylemini yaratmış, Türk karagözü olarak dünya literatüründe yerini almıştır. Kısa adı UNESCO olan Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu, 2009 yılında dünya kültür envanterinde kendisine yer edinen Türk karagözünü Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesinde, İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası listesine almıştır. Karagöz oyununa ait parçaları ve bilgileri, çeşitli tarihi kaynaklarda, Hızır surnamesinde ve (klasik edebiyat mensubu) şairlerin divanlarındaki ‘perde gazel’lerinde bulmak mümkündür. Sözünü ettiğimiz kaynaklar, gölge oyununun arkaik bilgilerini içeren ilk evredir diyebiliriz. Bu dö- nemde gölge oyunu tartışmasız vardır fakat sadece şifahi sunulan bu döneme ait oyunların ara- dan geçen uzun zaman ve çeşitli nedenlerle yazıya geçirilemeyişi yüzünden eski oyun metinleri yok olmuştur. 1  Kafkas Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Türkiye.