Karakalpak Kültüründe Tabu ve Örtmeceler

362 Prof. Dr. Ceyhun Vedat UYGUR T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Mıyıq tart-: tebessüm etmek, gülmek, bıyık altından gülmek. Qabağı tart-: alnı kırışmak. Qanı buzıq: kanı bozuk, aslı kötü, sütü bozuk. Qosayaq : iki ön ayağı kısa, arka ayaklarıyla kuyruğu uzun tarla faresi. Sanem : 1. Put; (tapılacak kadar) güzel kadın. Särwi : 1. Servi ağacı. 2. ağız. Boylu poslu, endamlı kadın. Süyek: ölünün vücudu, kemik. Şaşına oral-: âşık olmak. Tabaq tart-: yemek vermek, yemek yedirmek, ikram etmek. Tösek jañar-: tekrar evlenmek, ikinci kez evlenmek. 1.3. Teşbih (Benzetme) Yoluyla Qaraqurt : Örümceğe benzer kara renkli zehirli bir böcek. 1.4. İstiare (eğretileme) yoluyla Şağawıq: ağız . Adeta ısırarak konuşan, dili keskin, konuşması yılan gibi sokan. (Keli- menin gerçek anlamları: 1. Diş veya dili ile sokan. 2. Kabuklu meyve vb. şeyleri, içini yemek için ustaca kıran, delen) Aydarha : ağız. Düşman. (Kelimenin gerçek anlamı, konuşma dilinde geçen, efsane ve masallarda rastlanan büyük yılan, ejderhadır.) 1.4.1. Renk Adları Kullanılarak Yapılan Örtmeceler Bunlarda teşbih, mürsel mecaz gibi mecaza dayalı olarak oluşturulma söz konusu ol- makla birlikte renk unsuru ön plâna çıkarılmıştır. Başka bir deyişle renklerin semantiğin- den yararlanılmıştır. Bazıları şunlardır: Aq köz: saf; aptallık derecesinde saf olan. Aq üyli bol-: sürgüne gönderilmek, yeri değişmek. Boz bala : yaşı gelmiş ama evlenmemiş çocuk, bekâr genç Jalğız qara: ağız. bir iri hayvan. Qara qağaz: bir kişinin, düşmanın ölüm emrinin yazıldığı kâğıt, ölüm fermanı.