Karakalpak Kültüründe Tabu ve Örtmeceler

364 Prof. Dr. Ceyhun Vedat UYGUR T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Cimri, eli sıkı. Gegirdek “gırtlak” Gegirdekke suw bürk-: tartışmak, atışmak, vuruşmak; bağırarak konuşmak, öfkeyle söz söylemek. ( bürk-: 1. Su vb. serpmek, saçmak. 2. Yağmur, kar vb. yağmak.). Ge- girdekke ur-: ağız. Kendi çıkarına hareket etmek. Qızıl gegirdek: tartışma, münakaşa. Qızıl gegirdek bol-: çok sert atışmak, atışma yapmak. Öz gegirdegin oyla-: kendi menfaatini düşünmek. Ağız Köbik awız: Geveze. Mañlay “alın” Mañlay , is. 1. Alın. 2. Kader, alınyazısı, takdir. qaramañlay, Talihsiz, bahtsız, biçare. Mañlayın jıyır-: Hoş görmemek, kötü görmek, tasvip etmemek, surat etmek. Burun Suw murın: çok ağlayan, sulu burun. murnın köter-: Kibir göstermek, tekebbürlük et- mek. murnın jıyır-: Beğenmemek, büyüklenmek, burun kıvırmak. Saç Şaşına oral-: âşık olmak. Süyek “kemik” Süyek: Ölünün vücudu, kemik. süyekşiler : Ölüyü mezara defnedenler. Diş Tis jar-: Konuşmak, ağzından baklayı çıkarmak. Kirpik Kirpiginen muz jaw-: Çok öfkeli olmak. 2. Şekle Dayanan Örtmeceler 2.1. Türetme Yoluyla Yapılanlar Karakalpak Türkçesinde türetme yoluyla yapılan örtmece örneklerinden bazıları şunlardır. Örneklerde de görüleceği gibi her türlü ek ile türetilmiş kelimeler, örtmece anlam içeren söze dönüşebilmektedir: