Konya İlinde ‘‘Yenge Olma’’ Ritüeli

175 Gelenek, Görenek ve İnançlar KONYA İLİNDE ‘‘YENGE OLMA’’ RİTÜELİ 1 Miyase GÜZEL 2 Giriş Tarıma dayalı toplum yapısında egemenlik ilk başlarda kadının elindedir. İşte bu dönem her ne kadar varlığı inkâr edilse de anaerkil bir dönemdir. 3 Hatta kadın, zaman zaman Tanrı kadar değerli kılınmış ve Tanrıdan sonra -çocuk doğurduğu gerekçesiyle de- bir yaratıcı olarak görülmüştür. Üreten, ürettiğini işleyen ve sorumlusu olduğu diğer tüm bireyleri doyuran kadına oldukça saygı duyulmuş ve konumu yüksek tutulmuştur. Üretici kadın; hem kendi biyolojik kırıl- malarını takip ederek onlarla savaşmış, hem de doğanın tüm unsurlarına karşı sağlam bir duruş sergileyerek kendi özerkliğini koruyabilmiştir. Ancak ilerleyen zamanlarda kadınlık tam anlamıyla kan kaybına uğramış ve kadınların kendi gücünü yitirmelerine sebep olmuştur. Homeros destanlarında toprak ve bereket tanrıçası olarak anılan Demeter ve onun kızı Persephone adına her yıl ritüeller düzenlemektedir. Bu ritüellerin amacı; kış boyunca donuk kalan toprağı küstürmemek ve gelecek olan yaz mevsimine hazırlamaktır. Çoğunlukla kadın katılım- cılardan oluşan bu ritüeller, etkinlik esnasında bereketin ve çoğalmanın temsilcisi olan nar ve buğday yiyerek hem Demeter ve onun kızını anarlar, hem de Tanrı’ya şükrederler. Pek çok uygarlıkta rastlanan ve azımsanmayacak kadar çok inanış ve ritüele konu olan ekili tarla ile kadın rahmini, tarım ile doğumu özdeşleştirme oldukça eski ve yaygın bir inanıştır. 4 Toprağın tohumu kendi içinde büyütmesi ve dünyaya sunması, kadının doğurganlığı ile eş değer 1  Bu çalışmayı; konu seçiminden derlemeye kadar her zaman yardımcım olan anneme, çalışmanın şekil- lenmesinde desteklerini esirgemeyen Doç. Dr. Kürşat ÖNCÜL’e ve her zaman yol göstericim olan Prof. Dr. Ülkü ELİUZ’a ithaf ediyorum. 2  İletişim: miyase.guzel@hotmail.com 3  ARSOY, Naciye, Türk Masallarında Ataerkillik, Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığı Ve Kadın, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars 2011, s.13. 4  SİNA, Ayşe, ‘‘Eleusis’de Demeter Kültü ve Kadın Ritüelleri’’ A.Ü. DTCF Dergisi, C.44, 2014S.1, s.50.