Kültür Endüstrisinin Geleneksel Kına Giyiminde “Kaftan”ı Popülerleştirmesi Üzerindeki Rolü

373 Kültür Endüstrisinin Geleneksel Kına Giyiminde “Kaftan”ı Popülerleştirmesi Üzerindeki Rolü Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalışmaları Dizinin kına geleneği üzerindeki en büyük etkisi ritüel boyutundan ziyade geleneksel giyim bakımından olmuştur. Görüldüğü üzere dizi 16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman’ın padişah olduğu dönemde geçmektedir. Osmanlı’nın en önemli giysilerinden biri kaftan 16. yüzyılda hala ihtişamlı şekilde kullanılmaktaydı. 16. yüzyılda geçen bu dönem dizisinde padişahın ve sultan- ların dizi boyunca ihtişamı ve kuvveti sergileyen “kaftan”ların giyilmesi günümüz kına giyimini de etkilemiştir. Gelinliğin tarihine baktığımızda 19. Yüzyılın başlarında Paris modası Osmanlı’yı etkileyene kadar kültürümüzde gelin elbiselerinin rengi kırmızıydı; fakat Batı modasının etkisiyle gelin kıyafetlerinin rengi beyaza dönmüştür. Nitekim o dönemde sarayda değişim sadece gelin- liğin renginde olmamıştır, kaftanların ya da bindallıların yerini vücuda oturan kabarık, tül ya da saten kumaşlardan dikilen elbiseler almıştır. Anadolu da ise yöresel dokuları barındıran entariler ve bindallılar kullanılmaya devam edilmiştir. Evlilik törenlerinde batı tarzında beyaz gelinlikler tercih edilmesine rağmen kına gecelerinde “kırmızı” renk elbise giyilmesi gelenekteki kırmızı renk motifinin devam etmesini sağlamıştır. Fakat Muhteşem Yüzyıl dizisinin etkisiyle kına gecelerinde kırmızı renk elbiselerin yerini kaftanlar almıştır. Fakat günümüzde seri üretime geçen kaftanlar Osmanlı dönemini yansıtan kaftanlardan ziyade Hint kaftanlarına da benzemektedir. Bunun yanı sıra Osmanlı dönemi kaftanları kemha, diba, seraser gibi pahalı ipek kumaşlar ayrıca kutnu, ha- tayi, gezi kumaşlarından yapılırken günümüzde ise saten kumaşlar tercih edilmektedir. Osmanlı dönemi kaftanlarının üzeri altın ve gümüş alaşımlı ipek iplikle güneş ve ay, pars beneği, leopar çizgisi, lale gibi çeşitli motifler işlenmekteydi. Kaftanların kumaşları, motifleri ve renkleri her biri ayrı ayrı anlamlar taşımakta; sarayın itibarını ve ihtişamını yansıtmaktaydı. Görüldüğü üzere sa- dece saray hanedanının giyebildiği bir giysi olan kaftan dizi sonrasında bağlamından ve anlamın- dan koparılarak günümüzde köyden kente kına gecelerinde karşımıza çıkmaktadır. Kına gecesi kaftanları günümüzde sadece kırmızı renkte üretilmemektedir. Kırmızı dışında çeşitli renklerde üretilen kaftanlar satılmaktadır. Dolayısıyla usta terzilerin elinde saray için hazırlanan kaftanların yerini fabrikasyon kaftanlar almıştır. Bu noktada tüketim kültürü içerisinde “el emeği”nin yerini “fabrikasyon, seri üretim” kavramları karşılamaktadır. Fotoğraf 4. Bordo Kaftan Fotoğraf 5. Yeşil işlemeli kaftan