Maddi Kültür

425 TÜRKLERDE YILDIZ MOTİFİ VE TEKE YÖRESİ YILDIZLI ZİLİ (BURDUR MÜZESİ) ÖRNEKLERİ Aysen SOYSALDI 1 GİRİŞ Yıldız motifleri birçok kurum, kuruluş ve ülkenin bayrak, flama vs. sembolleri ile mimari, tekstil gibi eserler üzerinde, sembolik süsleme unsuru olarak, gelenekli sanatların bütün alanla- rında görülmektedir. Türk devlet sembolleri ve süsleme sanatlarına bakılırsa çeşitli yıldız biçimle- rinin yaygın olarak kullanıldığına şahit olunmaktadır. Beş köşeli yıldız şanlı bayrağımızın bağımsızlık simgesi olan Ayyıldız’da yer almaktadır. Altı köşeli yıldız ise İslam dünyasında “Mühr-ü Süleyman” olarak bilinir ve yani Hz. Süleyman Peygamberimizin mührüdür. Bu mühür Musevilerde “Davut Yıldızı”, İsevilerde “Devit Yıldızı” ola- rak bilinmektedir. Sekiz köşeli yıldız ise Selçuklu yıldızı olarak bilinmekle birlikte Osmanlı döne- minde de bayrak ve sancaklarda kullanılmıştır. Azerbaycan ve Ürdün bayrağında hala kullanıl- maktadır. Türkiye Cumhurbaşkanlığı Forsundaki 16 ışınlı güneş ve beş köşeli 16 yıldızın tarihteki Türk Devletlerinin sembolü olduğu bilinmektedir. Altı köşeli yıldız; genellikle kilimlerde, merkezinde denge, gece-gündüz, âşık kıvrımı (Çin- ce adıyla ying-yang) motifiyle, sekiz köşeli yıldız ise; genellikle zili ve cicim denilen, yangışlı kilimlerde, merkezinde göz motifiyle birlikte uygulanmaktadır. Hatta sekiz köşeli yıldızın Ayvacık, Yağcıbedir, Bergama, Teke (Döşemealtı) yöresi halılarının çeşitli göl-göbek ya da kenar suyu bezemelerinde görüldüğü bilinmektedir. 1 Prof. Gazi Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, Geleneksel Türk Sanatları Bölümü.