Maddi Kültür

438 Aysen SOYSALDI T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Fotoğraf 11. Aynalı yıldızlı çul, yüz ve ters görünümü (A. Soysaldı arşivi). Sonuç Burdur müzesinde yıldız yangışlı zili-cicim teknikli Yaygı (yangışlı kilim) ve çul örnekleri oldukça fazla sayıda olmasıyla dikkat çekicidir. Çözgü ve atkısı keçi kılı olanlara yangışlı çul, yün olanlara yangışlı kilim veya haba gibi isimler verilmektedir. Bu yangışlı çul ve kilimler sarı çatkılı yıldızlı, kapılı-sandıklı yıldızlı , Tabakalı (kare bölmeli) yıldızlı ve aynalı yıldızlı (göklü) desenlidir. Bu dokuma yaygılar yörenin en yaygın, orijinal yangışlı kilim örnekleri olarak kabul edilebilir. Zili-cicim teknikli bu yaygıların desenleri ince matematik hesaplama ile tasarlanmış, ince su bağlantılarla geometrik bölmeler içinde göz ve se- kiz köşeli yıldızlarla doldurulmuştur. Bu bölmeler bağlantılı eşkenar dörtgen, kare ve oniki köşeli çerçeveler olarak şekillendirilmiştir. Bu yangışlı kilim örnekleri Teke yöresinde Selçuklu dönemi mimari eserlerde görülen yıldızlı geçmelerle süslenen çiniler ve yörede yaygın bir ahşap kapı süsleme üslubu olan kare çerçeve içinde yıldızlı oymaların etkisiyle tasarlanmış olduğu düşünülebilir. Yıldız Yangışlı çullar (zili) Yörüklerin ıstar tezgâhlarından hiç eksik olmamıştır. İçel İli- Mut, Tarsus, Silifke ilçesi, Denizli-Çal yörelerinde armutlu, satrançlı, çengerekli, garadaş, yıldızlı gibi (Soysaldı, 1998: s. 214, 1998: s.177-187, 2009: s. 111, Onuk ve diğerleri, 1998: s. 116-117, 160, 192-200,312-318. 2004: s.44-76,) Dulkadir. 1992: s. 100, Seyirci, 1992: s.188), Çanakka- le-Ayvacık’ta Goca Kilim (Deniz.1998, s. 92) gibi isimlerle birçok yayında yer almıştır. Asırlarca bezeme ve renk düzeni değişmeden günümüze ulaşmış, zili-sili dokumalar dünyada benzersiz, özgün yaygı örnekleridir. Bu zili dokuma yaygı örneklerinin malzeme, teknik ve desen olarak yeniden tıpkı üretiminin yapılması ve dünya pazarlarında yerini alması sağlan- malıdır.