Maddi Kültür

451 Tatar Geleneklerinde Havlu (Peşkir, Silgi) Maddi Kültür yecek ve ya ufak hediyelik veriyor. Ahşam güzel bir yerde, mesela orman ya da nehir kenarında gençler oyuna toplanıyor, müzik çalıyor, şarkı söylüyor, dans ediyor, yarışıyorlar. Toplanmış armağanlar köyün yaşlılarına teslim edilir, onlar tarafından değerlendirilir ve nelerin kimlere hediye edileceğine göre ayarlanır. En güzel şekilde dokunmuş ve nakışlanmış peşkir başpehlivana tayin edilir. Çünkü birden, güreş Sabantuy’ın en önemli kısmı sayılır, ikinci- den, Tatar güreşinde peşkirler kullanılır. Başpehlivana verilen koça da, onunla birlikte verilen Sa- bantuy peşkirine de aynı değer veriliyor. İkinci peşkir atlar yarışında kazanan atın boynuna sarılır. Kimin hangi yılda başpehlivan kaldığı, kimin peşkiri en iyi olarak seçildiği, kime verildiği köyde çok konuşulur ve uzun süre herkesin hatırında saklanır. Zaten, bu tip gelenekler Tatar hal- kı için özgüdür ve onun milli mentalesinin bir unsuruna dönüşmüştür. Yani Sabantuy bayramını sadece eğlence anlamında algılama yanlış olduğu gibi peşkiri de sadece somut nesne, el işleri- nin bir ürünü olarak değerlendirme de yalnıştır. Folklor ve edebiyat eserlerine bakılırsa peşkirin Tatarların hayatında oynadığı rolünü anlamak kolay. Mesela Sölge çigem ‘Peşkir nakışlıyorum’ şarkısı (şiir: H.Celalov, beste: F.Ahmetov). Сөлге чигәм асыл җепләр белән, Йөрәк хисен салып бу җырга. Насыйп булса иде бу бүләгем Мәйданнарда җиңгән батырга. Ефәк җепләр белән сөлге чиктем, Уртасында чәчәк-гөл генә. Җиңеп алсаң, егет, бу бүләкне, Вәгъдә бирәм сиңа мәңгегә. Kalbimdeki sevdayı dökerek şarkıma. ‘Silgi işliyorum asil ipliklerle, Kısmet olsaydı şu armağan Meydanda yenmiş pehlivana. İpek ipliklerle peşkir işledim, Ortasında hep gül ve çiçekler. Kazanıp alsan, yigit, şu armağanı, Senin olacağım, söz veriyorum.’ Sabantuyın dışında başka bayramlarda da peşkir yer alıyor. Düğün geleneklerinde de peşkir önemli rol oynamaktadır. Bunun örneklerini çeşitli yöre- lerde görebiliriz. Mesela, M.S.Gluhov ‘Nagaybekler Yanında’ eserinde Rusya’nın Çelyabinsk ilin- de yaşayan Kreşen (Ortodoks) Tatarların geleneklerini tasvir ediyor. Bu kaynakta peşkirin düğün ritüellerinde önemli yer tuttuğunu gösteren birkaç örnek buluyoruz. Mesela, gelin-damadı karşı almaya çıkan damat akrabaları arasından bir oğlan geline yaklaşıyor ve onun önünde üç kez at başlığını sallıyor. Her salladığında gelin at başlığını tutmalı ve oğlana hediye olarak peşkir ver- melidir. Daha doğrusu yüz havlusu olan peşkir. Biraz sonra damat evinin kapısından girer girmez gelin duvara peşkir takıyor, bu sefer özellikle ev süsü olarak dokunmuş uzun peşkir. Bununla kendisi için bu evde mutluluk istiyor sayılır. Daha sonra, kızın çeyizi damat evine getirildiğinde,