Maddi Kültür Öğeleri Olarak Cami, Türbe ve Eski Eserlerin İkinci Abdülhamidin Batılılaşma Anlayışı Çerçevesinde İşlevi

172 Yrd. Doç. Dr. İsmail Erim GÜLAÇTI T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı II. Abdülhamid Armağan Albümleri Batılı neoklasik ve barok mimari çizgilere sahip bu küçük camileri Batılılaşmanın görsel simgelerinden biri olarak odak noktası yaparken bazen de aynı camileri aşağıdaki örneklerde görüleceği üzere İstanbul’un modern binalardan oluşan şehir dokusunu vurgulamak için kullanmaktadır. Görsel 13: Tophane(Nusretiye) Camii’nin Dış Görünümü Abdullah Biraderler, 1880-1893 (Library of Congress Online Catalog, [29.11.2017]) Görsel 14: Cihangir Camii’nin Dış Görünümü Abdullah Biraderler, 1880-1893 (Library of Congress Online Catalog, [29.11.2017]) Geniş planlı açık kompozisyonlarla çekilen yukarıdaki her iki fotoğrafta da konu Batılı mi- mari anlayışla yapılan camiler olsa da bu camilerin etrafındaki aynı Batılı çizgilere sahip binalar dikkat çekmektedir. Görsel 13’teki fotoğrafın yatay olarak eşit iki parçaya bölünen kompozisyo- nunun odak noktası olan Tophane (Nusretiye) Camii izleyicinin dikkatini, taşıdığı barok çizgilerle camiyi mimari yönden tamamlayan saat kulesine ve modern Tophane Kışlası’na da yöneltmek- tedir. Ayrıca caminin hemen arkasındaki tepede bulunan cam pencereli modern binalar da ca- minin çektiği dikkati onlara yönlendirmesiyle ortaya çıkmaktadır ve şehir dokuna yönelik ipucu vermektedir. Aynı şekilde görsel 14’te Cihangir Camii’ni gösteren geniş planlı yatay açık kompozisyona sahip fotoğrafta da caminin hemen altındaki sahilde bulunan Çifte Yalılar (MSGSÜ binaları) ca- miden daha fazla dikkat çekmektedir. Bu modern binaların camiyi konu alan bir fotoğrafa geniş planlı bir kompozisyonla böylece dâhil edilmesi, şehrin Batılı ve modern mimarisine yapılan bir vurgu olduğu kadar, eski eserler kısmında da vurgulanacağı üzere, bir bakıma sadece Doğu’nun değil Batı’nın da aynı fotoğrafta yer almasıyla maddi kültür öğelerinin işlevi bağlamında bir sente- zin görsel propagandası olarak da değerlendirilmelidir. Türbeler Oryantalist bakışın Osmanlı Devleti’ni ve maddi kültür öğelerini sokmak istediği ‘resimsi’ ve ‘egzotik’ Doğu ülkesi imgesine karşı yukarıda tartışılan kurgulara sahip cami fotoğraflarıyla itiraz eden II. Abdülhamid Armağan Albümleri, cami fotoğrafları dışında yer verdiği türbe fotoğ- raflarıyla da Osmanlı Devleti’nin önemli tarihsel kişiliklerinin altını çizmektedir. II. Abdülhamid