Madenci Folkloru

321 MADENCİ FOLKLORU Âdem TERZİ 1 Yer altındayken yolumu rahatça buluyorum. Nereden dönersem nereye giderim çok iyi biliyorum. Ama üzerinde neresi var de, hiç bilmem. (Bir maden işçisi) 2 Giriş Adının ilk dile getirilişinden bu yana halk biliminin bir disiplin olarak kiminle ve nasıl ilgi- leneceği konusu farklı yoğunluklarda tartışılagelmiş; bu tartışmalar daha çok halk-elit, gelenek- sel-çağdaş, köylü-kentli, anonim-telif gibi ikilikler üzerinden yürümüş, halk biliminin alt dallarından meslek folkloruna ise meslek-iş ikiliği biçiminde yansımıştır. Ancak çalışmada bu tartışmaya gir- meden “Halk terimi en azından ortak bir faktörü paylaşan herhangi bir insan grubunu ifade eder.” (Dundes 1998: 143) bakışı benimsenerek madencilerin ilkin bir sosyal grup olarak ürettikleri ve paylaştıkları kültür motiflerine değinilecektir. Çalışma, bu bakış açısından hareketle kuşaklardır madenci yetiştiren bir ailenin üyesi olan bir halk bilimcinin uzun zamana yayılan gözlem ve der- lemeleri ile aynı bölgede farklı kişiler tarafından bugüne kadar yapılan çalışma ve derlemelere dayanmaktadır. Çalışmanın amacı ise madencilere özgü, dolayısıyla “madenci folkloru” başlığı altında değerlendirilebilecek kültür formlarını tespit edip sınıflamaktır. Formların oluşumu, dolayısıyla işlevine dair çıkarımlarda bulunabilmek ise çalışmanın ikincil hedefini oluşturmaktadır. Bu bakım- dan çalışmanın, kapsamı gereği, “madenci folkloru” gibi geniş bir alana giriş niteliği taşıması şu aşamada yeterli görülmektedir ki çalışma Zonguldak maden havzasını kapsasa da ülkenin bu en büyük havzasıyla ilgili bilgilerin öteki bölgeler hakkında da kanı oluşturabileceği düşünülmektedir. 1 Türk Dil Kurumu Uzmanı, terziadem@hotmail.com. 2  Yüz Karası Değil Kömür Karası: Zonguldak , s. 76.