Moğolistan Hotonları’nın Kültürel Özelliği ve Bazı Gelenekleri

331 Moğolistan Hotonları’nın Kültürel Özelliği ve Bazı Gelenekleri Gelenek, Görenek ve İnançlar 1. Adju Kurman 2. Yas 3. İlba 4. Burut 5. Özbek 6. Cuppar 7. Kasıl /Kazbek/ 8. Hüda-Berdi 9. Şalbak 10. Cis 11. Köçgeldi 12. Şaavai olmak üzere 12 boydan oluşmaktadır 6 . Bunların, genellikle, Uygur, Özbek, Kazak ve Kırgız asıllı boylar olduğu düşünülmektedir. X hromosomun polimorf modeli üzerinden Hoton ve diğer Moğol boylarının genetik özel- liğini tespit etmek amacıyla yapılan çalışmalar sonucuna göre “ İnsanın Х -hromosomun Xq13.3 kısmında bulunan haplotipler zinciri bakımından Hotonlar, diğer Moğol boylar olan Halh, Uri- anghai ve Zahçinlar’dan çok farklı olduğu görülmektedir. Bunun dışında aile zinciri üzerinden populasyonun ağırlık unsurlar –incelemeye göre (Principal Component Analysis) de Hotonla- rın Moğollardan farklı nitelikler ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla, menşei bakımdan Hotonların Türk kökenli konargöçer kabileden geldiğine dair kanaat de teyit edilmektedir. Hotonlar ın diğer Moğol boylardan farklı kılınan has bir genetik yapıya sahip olduğu da ” 7 gözlemlenmektedir. Hotonlar, Moğolistan’da ikamet etmeye başladıktan beri yüzyıllardır diğer Moğol etnik grupları ile komşuluk ilişkilerini geliştirmenin yanı sıra her ne kadar Moğollaşmasına rağmen Türk kökeni, kültür, örf ve adetlerini bugüne kadar korumayı başarması da onların mühim bir özelliğidir. Moğolistan’da yaşayan Hoton nüfusu ve yüzdesi 1918 1969 1979 1989 2000 2010 2015 sayı % sayı % sayı % sayı % sayı % sayı % sayı % 1500 0,2 4056 0,3 4380 0,3 60076 0,3 9014 0,4 11304 0,4 11580 0,4 Kaynak: БНМАУ Статистикийн эмхтгэл . Монгол Улсын Хүн ам , орон сууцны тооллого : 2000, 2010, Завсрын тооллого 2015 нэгдсэн дүн материалаас . 3. Moğol Hotonları arasında geleneksel Türk kültürü ve izleri Hotonlar, Moğolistan’da ikamet etmeye başladıktan beri yüzyıllardır diğer Moğol etnik grupları ile komşuluk ilişkilerini geliştirmenin yanı sıra tarihin farklı dönemlerinde özel bir idari taksimat olan koşun ve sum oluşturma şeklinde gelmesi de kendi menşei ve kültürel özelliğini korumak için önemli bir etki olmuştur. Dolayısıyla, Hotonlar her ne kadar Moğolliaşmasına rağ- men Türk kökeni, kültür, örf ve adetlerini bugüne kadar korumayı başarmıştır. Bunu, aşağıda değerlendireceğimiz birkaç örnekle göstermemiz mümkündür: 6  Б.Санхүү. Хотон монголчуудын түүх, соёлын судалгаа. УБ.,2015, т, 21 7  Б.Мөнхбат, T.Kaто, Г.Oюунгэрэл, Г.Taмия, Х.Иноко, Н.Мөнхтүвшин. “ Хотон монголчуудын удам зүйн хэв шинжийг х-хромосомын нэг нуклеотидын полиморф хэлбэршлээр судалсан дүн”. – “Монголын анагаах ухаан” сэтгүүл, УБ., 2007, № 3 (141)