Müzik, Oyun ve Eğlence- Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalışmaları

103 Asker Türkülerinin Sosyal Psikolojik Zemini ve İşlevleri Müzik, Oyun ve Eğlence bir sosyalleşme süreci başlarken diğer taraftan dinleyiciyle buluşan türkü anonimleşme sürecine girerek kültürel bellekteki yerini almaktadır. İcracı/oluşturucu açısından birinci grupta değerlendirilecek bir diğer türkü örneği ise aşa- ğıdaki gibidir: Ağam Sen Gideli Ağam sen gideli dışa çıkmadım, Al mintanlı yiğitlere bakmadım, Topladım zülfümü fese sakladım. Konma bülbül konma dalım boş değil, Eşimden ayrıldım gönül hoş değil. Cefa dağlarında dokandım taşa, Kardaş ekmeğini kakarlar başa, Bütün emeklerim gitti boşa. Eğil dağlar eğil bir gül alayım, Asker karısıyım nerde kalayım. (Öztelli, 1972:655) İcracısı/oluşturucusu kadın olan bu türkünün ilk bölümünde asker yolu bekleyen eşin, kocasına vaziyeti aktarmakta ve namusunu koruduğu iletilmektedir. Bağlantı bölümünde ise bi- reysel açıdan ayrılığın verdiği üzüntü dile getirilmiştir. Ayrıca “Asker karısıyım nerde kalayım” ve “Kardaş ekmeğini kakarlar başa” dizelerinden hareketle toplum hayatımızda görülen geniş aile yapısının kimi durumlardaki olumsuz yansıması ve kadının ekonomik gücünü kazanamamasının ortaya çıkardığı durumlar sosyal yönden değerlendirilebilir. Sosyal psikoloji açısından bu durum psikolojik saha kavramıyla yorumlanabilir. Dış faktörlerden etkilenen bireyin psikolojik sahasın- da zaman zaman gerginlikler meydana gelir. Bu gerginlikler sahada, rahatlamaya dönük, gergin- liği giderici değişimlere neden olur. Olumsuz durum, istikrarsızlığının ortadan kalkmasına kadar devam eder. Hedefin değişmesine neden olan gerginlik giderilmediği taktirde olumsuzluklar artar (Krech, 1998: 61-71). İcracı/oluşturucu tip açısından ikinci grupta yer alan, askerin dilinden yakılan aşağıdaki türküde de gurbet ve ayrılık acısı, gidip de gelememe sosyal bir boyutta verilirken bağlantı bö- lümünde aile bireylerinden uzak kalınması, haber alınamaması psikolojik boyuttaki yansımalar- dır. Asker; asker olduğunu, rütbesini, işini dile getirip, kuşlarla memlekete haber göndermesi ve cevap beklemesi, sıla özlemi açıkça görülmektedir. Kuşlara dert yanmanın ve onlar vasıtasıyla iletişim sağlamanın nedeni içsel duyguların tatmini olarak görülebilir: