Müzik, Oyun ve Eğlence- Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalışmaları

105 Asker Türkülerinin Sosyal Psikolojik Zemini ve İşlevleri Müzik, Oyun ve Eğlence ili ş kilerini belirleme amacıyla yazıldığı görülmektedir. Aynı zamanda sözü edilen etkenlerin en belirgin yönü, psikolojik ve toplumsal etkenlerle sanatçının kendi bakış açısını hukuksal, etik, dinsel, vb. terimlerle göreceli olarak değerlendirip ifade etmesidir. Sanat eserleri ile ilgili hiçbir tek faktörlü açıklama pratikte yeterli olmamaktadır. Şüphesiz, şiirin karmaşık bir arka plana sahip olması ve sanatçı- nın iç ve dış gruplar ile olan ilişkilerindeki karmaşıklığın açıklanması sosyolojik bir yaklaşımı gerektirmektedir (Cengiz ve Sarıçiçek, 2011: 90). Asker türküleri de bu açıdan çeşitlilik arz eder. “Pencerede Perde Ben (Amasya), Ceviz Oynamaya mı Geldin Odama (Kayseri), Asker Oldum Giydim Yelek (Çukurova)” gibi türkülerde daha önce belirtilen türkülerde bir taraftan sıla özlemindeki askerin evine geri ulaşma arzusu yüklenirken; diğer taraftan vatan savunması, devlet ve millet bekası konusunda ise savaş mey- danlarında, savaş hazırlık aşamasında sosyo-psikolojik bir olgu olan motivasyon unsuru olarak ortaya çıkar. Mehterân gibi askerî müzik sistemi oluşturan Türk müziği içinde cengi harbî gibi usuller de gelişmiştir (bkz. Mirzaoğlu, 2002b). Özellikle tarihî bir olay üzerine yakılan, marşlaşma dairesine girmiş epik türkülerde motivasyon ön plandadır. Sivastopol Türküsü bu duruma örnek olarak verilebilir: Sivastopol Türküsü Sivastopol önünde yatan gemiler Atar nizam topunu yer gök iniler Yardımcıdır bize kırklar yediler Aman kaptan paşa izin ver bize Sılada nişanlımız duacı size Sivastopol önünde yıkık minare Düşman dedikleri gelemez imana Erenler geliyor bize imdada Aman kaptan paşa izin ver bize Sılada nişanlımız duacı size Sivastopol önünde musalla taşı Sırma kılıç kuşanmış Arap binbaşı Ölürsek şehit, kalırsak gazi Aman kaptan paşa izin ver bize Sılada nişanlımız duacı size (Tamses, 2006: 151)