Müzik, Oyun ve Eğlence- Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalışmaları

45 MERSİN İLİ KÖY SEYİRLİK OYUNLARINDAN DEVE BOTLATMASI VE ÂŞUK-MÂŞUK OYUNU Prof. Dr. Nilgün ÇIBLAK COŞKUN 1 Giriş İnsanoğlu, kadim dönemlerden bu yana yeme-içme, korunma ve barınma içgüdüsü ne- deniyle doğa olaylarını yakından gözlemlemiş, çevresindeki değişimleri anlamak, açıklamak için büyük çaba harcamıştır. Zaman içerisinde toprağı, suyu, havayı, soğuğu, sıcağı, hayvanı, bitkiyi, güneşi, ayı, yıldızları tanımaya çalışmış, nedenlerini çözemediği gece karanlığı, şimşek çakma- sı, yıldırım düşmesi, ay ya da güneş tutulması, mevsim değişiklikleri, fırtına, vahşi hayvanların saldırısı vb. olaylar karşısında korku ve endişeye kapılmıştır. Genel anlamda evrenin ve dünyanın düzeni, işleyişi hakkında yeterli bilgi birikiminin oluş- turulamadığı bu ilk dönemlerde insanlar, doğanın her türlü iyiliği ve kötülüğü yapabileceğine inan- mışlardır. Doğadaki oluşumların kendi yaşamlarında olumsuz sonuçlar doğurmasını engellemek için de dini ve büyüsel törenler düzenlemişlerdir. Taklit, eylem ve toplu katılmanın yer aldığı bu törenlerde, doğaya karşı büyüyle korunma düşüncesi ön plandadır. Günümüzde de Anadolu’nun pek çok köşesinde özellikle kırsal çevrelerde yaşayan, geçi- mini tarımla ya da hayvancılıkla sağlayan topluluklar arasında, gerek bolluk ve bereketi sağlamak gerekse eğlenmek amacıyla oynanan pek çok oyun, kaynağını söz konusu ilk dönem insanının büyüsel törenlerinden almıştır. Köy yaşantısının doğa ile sıkı ilişkisi nedeniyle hayvanların üremesi, mahsulün bereket- li olması vb. amacıyla oynanan bu oyunlar, köylülerin doğaya bağlı pratik takvimleriyle doğru orantılı olarak mevsim geçişlerine ya da hayvanların üreme dönemlerine göre planlanmış ve icra edilmiştir. 1 Mersin Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi.