Müzik, Oyun ve Eğlence- Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalışmaları

49 Mersin İli Köy Seyirlik Oyunlarından Deve Botlatması ve Âşuk-Mâşuk Oyunu Müzik, Oyun ve Eğlence İncelemeye aldığımız deve botlatması adlı oyunda, deve kılığına girilerek bu hayvan taklit edilmiştir. Mersin ve çevresinde deve yavrusuna “boduk”; devenin yavrulama eylemine ise “botla- mak” ya da “bortlamak” denilir (Tor, 2004: 54;56). Oyun bu hayvanın yavrulama olayı üzerine kurulduğu için söz konusu seyirlik oyuna da “deve botlatması (bortlatması)” adı verilmiştir. Oyun Zamanı ve Yeri: Deve botlatması, düğün-dernek, şenlik vb eğlence amaçlı düzenlenen törenlerde, bay- ramlarda, akşam hava karardıktan sonra, tüm köylünün rahatlıkla izleyebileceği genişçe bir mey- danda oynanır. Oyun, yaygın olarak Çukurbağ ile Hacıahmetli köylerinde yaşayan köylüler tarafından oy- nanmaktadır. Ancak son zamanlarda oyunun bazı ilçelerde düzenlenen tarımsal ya da kültürel içerikli festival ya da şenliklerde, yine söz konusu köyde yaşayan usta oyuncular davet edilerek farklı icra ortamlarında da oynandığı tespit edilmiştir. Özellikle Silifke’deki festivaller, bu oyunun sergilendiği yeni ortamlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Oyuncu Kadrosu, Kostümleri ve Makyajı: Köy seyirlik oyunlarının oyuncu kadrosu, oyunculuğu meslek edinmiş kimseler değildir. Bu kişiler oyunun konusunu, akışını, içeriğini bilen, taklit yeteneği kuvvetli ve istekli kişilerden oluşmaktadır. Deve botlatmasında bir deve ve deve yavrusu, yaşlı oba beyi, onun karısı, oğlu, gelini, kızı, ayrıca kaval çalan bir kişi ile deveyi yeden çoban, ayrıca Arap ile şebek adı verilen bir kişi de bulunmaktadır. Deve ve yavrusu için hayvan yünüyle, çaputlarla biri büyük biri küçük iki deve başlığı ha- zırlanır ve yaklaşık yarım metrelik kalın bir sopaya bu başlıklar geçirilir. İki kişi deve tüyleriyle ya da küçükbaş hayvanın tüyleriyle hazırlanmış bir kostümün içine girer, elleri ve ayakları kostümün içinde kalır. Birinci kişi büyük deve başlığını bu kostümün içinden tutarak devenin baş ve ön ayak- larını; ikinci kişi de aynı kostüm içinde arka tarafta yer alarak devenin arka ayaklarını oluşturur. Bu kişilerin kostüm içinde kalan başları ise devenin iki hörgücünü meydana getirir. Bu oyuncular, böylelikle büyük deveyi canlandırır. Bir başka kişi de yine elleri ayakları görünmeyecek şekilde tüylerle hazırlanmış diğer kos- tümün içine girer, küçük deve başlığını bu kostümün ön tarafından tutarak ve hafif kambur bir vaziyet alarak deve yavrusunu yani “boduk”u canlandırır. Oyuncuların tamamı erkektir, ancak kadın rolündeki oyuncular kadın kıyafeti giyer, iş ön- lüğü takar, başlarına yüzlerini de kapatacak şekilde renkli yazmalar bağlar. Oba beyi, yaşlı oldu- ğunu göstermek için çenesine beyaz bir sakal yapıştırır, sakalı var ise un ile bunu beyaza boyar, bir sopa yardımıyla yürür, hem konuşmasıyla hem de tavırlarıyla yaşlı taklidi yapar. Kaval çalarak obanın en önünde giden kişi ise, sırtında bir tüfek bulundurur. Arap rolün-