Neolitik Çağ

1.3.2. Çanak Çömlekli Neolitik Çağ Anahtar Kelimeler: Türkiye, Çanak Çömlekli Yeni Taş Çağı, çiftçi köyleri, ekonomi Neolitik kültürde M.Ö. 7. bin başından itibaren başlayan bir çöküş yaşanır. Bunun sonucunda Çanak Çömleksiz Neolitik yerleşimler birer birer terk edilirken bunların yerini yenileri alır. Bu yeni yerleşimlerde kil kapların yaygın olarak kullanılması nedeniyle başlayan dönem Çanak Çömlekli Neolitik olarak adlandırılır. Yerleşimler dönemin ekonomisine, tarım ve hayvancılığa, uygun şartları sunan bütün alanlara yayılır. Türkiye topraklarında doğudan batıya, Ege, Marmara kıyıları ve Trakya’ ya uzanan geniş bir coğrafyada yeni yerleşim alanları oluşur. Çoğu küçük topluluklar tarafından kurulmuş bu yeni yerleşimler bir anlamda çiftçi köyleri durumundadır. Kimi yerleşimde bu iki ekonomi birlikte sürdürülürken, doğal şartlara bağlı olarak kimilerinde tarım veya hayvancılık ön plana çıkar. Bunlara deniz ürünlerinden faydalanma gibi ek ekonomik kaynaklar katılır. Bütün bunların yanı sıra avcılık ile yabani meyve ve bitki toplayıcılığı hala devam eder. Buğday, arpa, mercimek, çavdar ve baklagiller ile türlerinin yoğun olarak ekilip toplandığı kuru tarım yapılır. Tohumlar teker teker toprağa açılan deliklere bırakılır, hasat boynuzlara geçirilen çakmaktaşı/ obsidiyen bıçakları olan oraklarla gerçekleştirilir, ürün bazalttan öğütme taşları üstünde inceltilir/ un haline getirilirdi. Koyun, keçi, domuz gibi hayvanların besiciliğine sığır evcil olarak katılır. Bu ekonomik yapı bazı bölgelerde nüfusun kalabalıklaşmasına dolayısıyla yerleşimlerin daha büyük ölçülere ulaşmasına neden olur. Orta Anadolu’ nun merkezinde Konya ovasındaki Çatalhöyük 450x 275 m. ulaşan ölçüleri ile bu çağın en büyük yerleşimi durumundadır. Türkiye’ de kazısı yapılan Çanak Çömlekli Neolitik Çağ yerleşiminden elde edilen bilgiler bu geniş topraklarda bir kültürel birliğin olmadığını gösterir. Aksine bu çağda, bugünkü coğrafi bölgeler içinde kalan, ancak doğal şartlara bağlı olarak gelişmiş farklı kültür ve sosyal yapıyı içeren birden çok bölge belirlenebilir. Arkeolojik malzemeler bu bölgeler arasındaki ilişkilere ışık tutan bilgiler sunar. Çanak Çömlekli Neolitik Çağ kendi içinde Erken, Orta ve Geç olmak üzere üç evre haline incelenir. Bu ayrımlar çanak çömlek yapımındaki katkı, renk, astar, perdah kullanımı gibi teknik gelişmelere göre yapılır. Kaynak: Anadolu’ da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’ ya Yayılımı. Türkiye’ de Neolitik Dönem, yeni kazılar, yeni bulgular (Yayına Hazırlayanlar Mehmet Özdoğan- Nezih Başgelen) Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul ( 2007) Hodder, I., Çatalhöyük. Leoparın Öyküsü, Türkiye’ nin Antik “Kasaba”sının Gizemleri Günışığına Çıkıyor . Yapı Kredi Yayınları. İstanbul (2006) Mellaart, J., Çatalhöyük. Anadolu’ da Bir Neolitik Kent. Yapı Kredi Yayınları. İstanbul (2003) Vor 12.000 Jahren in Anatolien, Die ältesten Monumente der Menschheit. / 12.000 Yıl Önce Anadolu, İnsanlığın En Eski Anıtları. Badischen Landesmuseum Karlsruhe (2007)