Neolitik Çağ

1.3. Neolitik Çağ (Yeni Taş/Cilalı Taş Çağı) Anahtar Kelimeler: Türkiye, Yeni Taş Çağı, Çanak Çömleksiz Neolitik, Çanak Çömlekli Neolitik. Neolitik ( Yeni Taş/ Cilalı Taş) Çağı olarak adlandırılan bu çağ yaklaşık M.Ö. 10.000- 6000 tarihleri arasındaki bir zaman dilimini kapsar. Bu uzun süreçte besin ekonomisinde büyük değişikliklerin olması, ilk yapıların oluşturulması, yerleşim yerlerinin seçimi ve bunlara bağlı olarak yerleşim birimlerinin düzenlenmesi gibi önemli gelişmeler yaşanır. Her biri insan yaşamı için büyük değişimlere neden olan bu gelişmeler içinde yeni teknikler bulunur ve bakır gibi bazı yeni malzemeler kullanılmaya başlar. Çağın yeniliklerinden biri de kilden şekillendirilip pişirilen çanak çömleklerin kullanıma sokulmasıdır. Bu çağın kendi içindeki ayrımı da bu malzeme grubuna göre yapılarak Çanak Çömleksiz Neolitik ve Çanak Çömlekli Neolitik olarak adlandırılır. Çağın devrim niteliğindeki yeniliği besin ekonomisinde tarım ve hayvancılık olmak üzere iki ayağa sahiptir. Bunlardan ilki olan tarımda, yabani tahılların ve sert kabuklu olmaları nedeniyle daha uzun süre saklamaya elverişli baklagillerin sadece toplanarak tüketilmesi yerine, bunların özel olarak dikilip yetiştirilmesine başlanır. Giderek artan tarım ürünlerine yeni türler katılır. Ekonominin ikinci ayağı olan hayvancılıkta ise koyun, keçi, domuz, sığır gibi bazı hayvanların evcilleştirilir. Bu iki önemli gelişmenin bir sırayla mı olduğu konusunda yapılan araştırmalar, dünyanın diğer bölgelerinde olduğu gibi eski yakın doğuda ve onun bir parçası olan Anadolu’ da farklı toplulukların ekonomilerini bu türlerin bir ya da ikisi üstünde yoğunlaştırdıklarını göstermiştir. Bu faaliyetlerin sürdürülmesi için bir alana yerleşilmesi, yani yerleşik yaşama geçilmesi gerekmektedir. Başlangıçta birkaç kulübeden oluşan birimler giderek sayıları artan yapılarla köy boyutlarına, çağın sonlarında kimileri nüfus artışına bağlı olarak günümüz kasabaları ölçülerine ulaşır. Zaman içinde malzeme ve planlarda değişiklik olur, binalara yeni gereksinimleri karşılayacak ekler yapılır. Bu yerleşimlerde konutlar belli bir planlamaya göre konumlandırılır ve sosyal/ dini gereksinimleri karşılayan özel yapılar inşa edilir. Çağ içinde farklı zanaatlarda uzmanlaşma ortaya çıkar, bu ürünlerin yapımında bir kısmı günümüzde de kullanılan yeni teknikler bulunur. Bir kısmı sanat eseri niteliğinde yapıtlar ortaya çıkar. Ölülerin gömüldüğü alanlar, gömme biçimleri, sunular inanç sistemindeki süreklilik veya değişiklikleri gösterir. Bu yenilikler hakkında daha detaylı bilgiler alt başlıklarda sunulmaktadır. Kaynak: Anadolu’ da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’ ya Yayılımı. Türkiye’ de Neolitik Dönem, yeni kazılar, yeni bulgular (Yayına Hazırlayanlar Mehmet Özdoğan- Nezih Başgelen) Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul ( 2007) Hodder, I., Çatalhöyük. Leoparın Öyküsü, Türkiye’ nin Antik “Kasaba”sının Gizemleri Günışığına Çıkıyor . Yapı Kredi Yayınları. İstanbul (2006)