Osmanlı Tarihi

81 Deli Ġbrahim ’den sonra Venedik Savaşları sırasında Sadrazamlığa getirilen Tarhuncu Ahmed Pala (1651) maliyede yapmak istediği ıslahatla tanınır. Osmanlı tarihinde ilk defa bütçe tanzim eden ve bütçeyi denkleştirmeye çalışan Tarhuncu Ahmed Paşa’dır. Ancak ulema, ocak ve saraydaki kadro fazlası olarak bulunan ve havadan geçinen düşmanlarının çabaları sonucu idam olundu. Valide Turhan Sultan devleti kurtarabilmek amacıyla bir Sadrazam aramakta idi. Saray mimarlarından Kasım Ağa ’nın tavsiyesi üzerine Köprülü Mehmed PaĢa ’ya Sadrazamlık teklif etti. Köprülü Mehmed Paşa, saraya sunacağı tekliflerin derhal kabul edilmesi, devlet memurlarının atama-azil-nakil-emeklilik işlerine kimsenin karışmaması, işlerine kimsenin müdahale etmemesi, hakkında yapılacak şikayetlerde kendisinin dinlenilerek karar verilmesi şartıyla Sadrazamlığı kabul etti (1656-1661). Teklifleri kabul edilen Köprülü Mehmed Paşa isyan hâindeki Eflak Beyi ile ittifak içinde olan Rum Patriği’ni idam ettirdi. Savaştan kaçan, yolsuzlukları görülen zorbaların tümünü ortadan kaldırdı. Celâlî isyanlarını kanlı bir şekilde bastırdı. Maliyeyi düzeltti. Orduyu düzene koydu. Çanakkale’den Venedikliler’i kovdu. Ayrıca Erdel üzerine başarılı bir sefer yaparak devletin itibarını yükseltti. İhtiyar Sadrazam Köprülü Mehmed Paşa’dan memnun olan Valide Turhan Sultan, O’nun isteğini kırmayarak oğlu Fazıl Ahmed PaĢa ’yı Sadrazamlık makamına getirdi. Fazıl Ahmed Paşa devri (1661-1676) devletin âdeta yeni bir yükselme devri oldu. Topçu sınıfını ıslah eden Sadrazam maliyeyi de düzene koyarak bütçeyi denkleştirdi. Avusturya, Venedik ve Lehistan üzerine başarılı seferler yaparak devleti eski gücüne ulaştırmıştır. Merzifonlu Kara Mustafa PaĢa ’nın Viyana önünde bozguna uğraması üzerine işbaşına getirilen Fazıl Mustafa PaĢa (1689-1691) savaş sebebiyle konan vergileri kaldırdı. Orduyu disiplin altına aldı. Maliyeyi düzeltti. Memurlukların para ile alınıp satılmasını önledi. Rüşvet aldıkları tespit edilen kadıların tümü görevden alındı. Böylece devlet otoritesini sağlayan Fazıl Mustafa Paşa çıktığı Avusturya seferinde ne yazık ki Salankamen SavaĢı ’nda şehit oldu. Kaynak (Source): Gazi Ahmet Muhtar Paşa; Anadolu’da Rus Muharebesi, 1876-1877, C. 1 , Haz. Enver Yaşarbaş, İstanbul 1985, s. 294. Gazi Ahmet Muhtar Paşa; Anadolu’da Rus Muharebesi, 1876-1877, C. 2 , Haz. Enver Yaşarbaş, İstanbul 1985, s. 272. Ahmet Refik (Altınay), Lâle Devri , İstanbul-?, s. 120. Yzb. Alâettin-Yzb. Cavit; Ġkinci Viyana Muhasarası, 1683 , İstanbul 1933, s. 28. Anagnostis, Johannes; Selânik (Thessaloniki)’in Son Zaptı Hakkında Bir Tarih Sultan II. Murad Dönemine Ait Bir Bizans Kaynağı) , Haz. Melek Delilbaşı, Ankara 1989, s. XII + 70 + 33 Tıpkı Basım + 8 Fotoğraf. Ankara Meydan Muharebesi (1402) , Ankara 1995, s. 114 + 32 Harita, Kroki ve Resim.