Osmanlı Tarihi

96 4. 2. 1. 15. XIX. Yüzyılda Osmanlı Ġmparatorluğu Anahtar Kelime: Osmanlı tarihi, Osmanlı devlet teşkilâtı, Osmanlı memleket yönetimi, Toprak yönetimi, Ordu teşkilâtı, Osmanlılar’da eğitim-öğretim, maliye, dil, edebiyat, sanat. 1806 Osmanlı Devleti ile Rus-Ġngiliz Ġttifakı Arasındaki SavaĢlar Napolyon’un Mısır’ı işgali sırasında ittifak kurduğu İngiltere ve Rusya’nın emellerini bilen Türkiye, tekrar Napolyon Fransası’na yaklaşmayı uygun gördü. Bunda Napolyon’un Avrupa’da kazandığı zaferlerin de payı vardı. Rus taraftarı olan Eflak ve Boğdan Beylerini değiştiren ve Boğazlar’ı Rus donanmasına kapayan Osmanlı Devleti’ne savaş açan Rusya Eflak ve Boğdan’ı istila etti. İngiliz donanması ise Çanakkale’yi geçerek İstanbul önlerine geldi. Ancak gerekli savunma hazırlıklarını tamamladıktan sonra Türk kuvvetleri de harekete geçti. İngiliz donanması kendisini tehlikede görerek geri çekildi. Çanakkale’den geçerken bazı gemileri batırıldı. Bunun acısını çıkarmak için Mısır’a asker çıkardılarsa da Kavalalı Mehmed Ali PaĢa İngilizler’i yenmeyi ve Mısır’dan çıkarmayı başardı. Fransa ile ittifak hâlinde bulunan Osmanlı Devleti, Fransa’nın 1807 Tilsit BarıĢı ile Rusya ile anlaşması üzerine savaşı uzatmaktan vazgeçti ve 1812 tarihinde Rusya ile BükreĢ AntlaĢması ’nı imzaladı. Prut Nehri iki devlet arasında sınır oldu. Sırplar’a bazı imtiyazlar verildi. Kabakçı Mustafa Ayaklanması III. Selim ’in ıslahat hareketleri, çıkarı bozulanlar tarafından kötülenmeye, halk, Yeniçeri, Sipahi kışkırtılmaya çalışılıyordu. Eflak ve Boğdan’a giren Ruslar’a karşı savaşların devam ettiği sırada ġeyhülislâm Ataullah Efendi ve Sadaret Kaymakamı Köse Musa PaĢa ’nın kışkırtmaları ile başlarında Kabakçı Mustafa olduğu hâlde Boğaz Yamakları ayaklandılar. III. Selim tahttan indirilerek yerine yarı deli IV. Mustafa tahta çıkarıldı (1807). Yenilik taraftarları Rusçuk Ayânı Alemdar Mustafa PaĢa ’nın yanına sığındılar. Alemdar Mustafa Paşa kuvvetleriyle acele İstanbul’a geldi. İsyancıları öldürttü. Ancak III. Selim’i kurtaramadı. IV. Mustafa’nın emriyle boğdurulan III. Selim’in yerine sağ kalan II. Mahmud ’u tahta çıkardı. Sadrazamlık makamına getirilen Alemdar Mustafa Paşa, İstanbul’da güvenliği sağladıktan sonra, devlet işlerini görüşmek üzere ayânları İstanbul’a çağırdı. Kendileri ile “Sened-i Ġttifak” adı verilen bir anlaşma yaparak Sultan’ın otoritesini tanıyacaklarına dair yemin ettirdi. Kaldırılan Nizam-ı Cedit’in yerine Sekban-ı Cedit adı verilen yeni bir askerî ocak kurdurdu. Ancak kısa bir zaman sonra Yeniçeriler ve ulema aralarında anlaşarak Babıâli’yi bastılar. Alemdar Mustafa Paşa birçok âsiyi öldürdükten sonra binayı havaya uçurarak öldü. Sırp Ġsyanı (1804-1830) XV. yüzyılın ikinci yarısında kesin olarak Osmanlı topraklarına katılan Sırbistan’da XVIII. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren kıpırdanmalar başladı. O güne kadar kendi işleri ile uğraşan Sırplar, bu tarihlerde ülkelerinde çetin savaşların cereyan ettiği ve zarara uğradıklarından şikâyetçi olmaya başlamışlardı. Fransız ihtilâl fikirlerinin etkisi ve Rusya ile Fransa gibi devletlerin bu ülkede bağımsızlık hareketlerini destekleyecekleri vaatleri, isyana teşvikleri ülkeyi giderek Osmanlı yönetiminden uzaklaştırmıştı. Nihayet Knez adı verilen Sırp Beylerinin “Yerli Kulu” denilen buradaki Yeniçeriler tarafından öldürülmesi üzerine 1804 yılında Kara Yorgi liderliğinde ayaklandılar. 1806 yılında başlayan savaş sırasında Eflak ve Boğdan’a giren Ruslar, Sırplar’a yardım ederek isyanın genişlemesine sebep oldular. Osmanlı Devleti Rusya ile savaşa girerken müttefiki Fransa’ya güvenmekteydi. Ancak Fransa’nın