Paleolitik Çağ

Anadolu’da Alt ve Orta Paleolitik buluntu yerlerine oranla Üst Paleolitik buluntular veren merkezler görece daha nadirdir. Üst Paleolitik Dönemde görülen Würm buzullaşması tüm dünyada olduğu gibi Anadolu’da da iklim koşullarının sertleşmesine neden olmuştur. Würm buzullaşmasının getirdiği olumsuz çevre koşulları, Anadolu’da Üst Paleolitik Dönem buluntu yerlerinin az olmasındaki en önemli faktördür. Anadolu’da yüzeyden Üst Paleolitik Dönem buluntuları veren buluntu yerleri oldukça azdır. Ankara Gavurkale, Adıyaman Pirin, Gaziantep çevresi ve Dülük bunlardan bazılarıdır. Yukarıda da değindiğimiz gibi Üst Paleolitik Dönemde Anadolu’da görülen olumsuz iklim ve çevre koşulları, bu dönem insanlarının açık hava yerleşimlerinden çok mağara ve kaya sığınakları gibi kapalı yerleri tercih etmelerine neden olmuştur. Bununla birlikte çevre koşullarının daha uygun olduğu deniz kenarı gibi yerlerde açık hava kamp yerleşmelerinin de kullanıldığı bilinmektedir. Nitekim son yıllarda Kuzeybatı Anadolu’da Karadeniz’i çevreleyen kıyı kumulları üzerinde çok sayıda Üst Paleolitik Dönem buluntu yerlerinin saptanması bunun bir göstergesidir. Ağaçlı, Domuzdere, Kefken, Kerpe ve Haramidere buluntu yerleri, Aurignacien kültürün son evrelerine ait zengin buluntular vermiştir. Bu buluntular daha çok Gravettien kültürle benzerlik gösterirler. Üst Paleolitiğe ait yontmataş aletler daha çok mağara sitlerinde bulunmuşlardır. Bunlar arasında Elazığ çevresindeki Küllününini mağarası ve Karataş kaya sığınağını, Gaziantep Dülük’te Biçme mağarası ve Şarklı mağarayı, Kahramanmaraş çevresinde Direkli ve Yağlak mağaralarını, Mersin Silifke’de Sırtlanini mağarasını, Isparta’da Kapalıin mağarasını ve Alanya’da Kadıini mağarasını sayabiliriz. Ancak, Anadolu’da Üst Paleolitik Dönemi en iyi temsil eden mağara sitleri, Antalya yakınlarındaki Karain mağarası ile Hatay’ın güneyindeki Üçağızlı mağarasıdır. Karain mağarasının B Gözü (Foto.1) katlaşımında Orta Paleolitik ile Epi-paleolitik arasında görülen Üst Paleolitik tabaka, Klasik Aurignacien kültürün buluntularını verir. Bunlar arasında omurgalı önkazıyıcılar oldukça tipik örneklerle temsil edilir (Foto 2). Elde edilen radyokarbon tarihleri Karain B Gözündeki Üst Paleolitik katlaşımın G.Ö. 39.630 ile 28.000 arasında yer aldığını gösterir. Üçağızlı mağarası ise iki farklı Üst Paleolitik kültürel gelenek gösterir. Bunlardan en eskisi Orta Paleolitikten Üst Paleolitiğe geçiş evresini yansıtır Erken Üst Paleolitik olarak isimlendirilmiştir. Diğeri ise Yakındoğu’nun (Levant) Ahmarian kültürüyle benzerlik gösterir. Yontmataş aletler dilgi üzerine yapılmış uçlar ve ön kazıyıcılarla karakterize edilir. Bu mağaradan elde edilen radyokarbon tarihleri Üçağızlı mağarasının Üst Paleolitik kültürlerinin G.Ö. 41.000-29.000 yılları arasında geliştiğini gösterir. 1.1.3.2.Anadolu’nun Üst Paleolitik Merkezleri Anahtar Kelimeler: : Homo sapiens,Aurignacien, dilgi