Politik Motivasyonlarla Geleneğin Yeniden Yaratılması Süreci Üzerine

355 POLİTİK MOTİVASYONLARLA GELENEĞİN YENİDEN YARATILMASI SÜRECİ ÜZERİNE Öğr. Gör. Adil ÇELİK Giriş Sosyal bilimlerin iktidardan bağımsız olarak hareket etmesi gerekliliği sağlıklı bir bilinçte arzulanan bir durum olsa da gerek pek çok sosyal bilim dalının doğumu ve gelişimi gerekse günümüzdeki durumları göstermektedir ki malzemesi insan olan sosyal bilimler, zaman zaman iktidarın karşısında engelleyici bir güç olarak zaman zaman da iktidarın yanında ve arkasında itici bir güç olmak suretiyle iktidarla ilişkilerini hep canlı tutmuştur. Türkolojiden antropolojiye, halkbiliminden sosyolojiye kadar kültürü inceleyen pek çok disiplinin yaklaşık 200 yıllık tarihleri incelendiğinde bu ilişki açıkça görülecektir. XIX. asırda halkbilimi alanında yapılan çalışmalar ile ulus devletlerin kimlik modellerinin geliştirilmesinde kullanılacak olan malzemenin ilkel bir koruma refleksi ile arşivlenmesi, söz konusu ilişkinin halkbilimi özelindeki eski bir modeli olarak gözük- mektedir. Özellikle sözlü kültürdeki metinlerin derlenmesi ile oluşturulan bu arşivler, genç ulus devletlerin aydınlarının özgün ve yerli birer edebi gelenek oluşturarak “özlerine dönme” sonucunu doğurmuştur. Ulusal kimliği pekiştirecek hammadde olan halk bilgisi, XIX. asırda toplanıp yazıya geçirilerek korunurken özellikle XX. asırdan itibaren daha modern koruma yaklaşımlarının gelişti- rildiği bilinmektedir. UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras olarak tanımladığı söz konusu malzemeyi koruyabilmek için oluşturduğu sözleşmede, bahsedilen koruma yaklaşımların ortak- lığı somut olmayan kültürel mirasın yaşayabilirliğini güvence altına alma olarak belirtilmektedir (Oğuz, 2009a: 168). UNESCO’nun yürüttüğü çalışmaların halkbilimi disiplini ile oluşturduğu etki- leşim halkbilimcilerin folkloru tanımlama çabalarını dahi etkilemiştir. “ Bugün folklordan anlaşılma-