Roma Döneminde Anadolu

1.10.4. Mimari ve Sanat Anahtar Kelimeler: Roma Mimarisi, Tiyatro, Hamam, Roma Sanatı, Realizm, Portrecilik, Fresko. Roma dönemi mimarisi ve sanatı kendisinden önceki Hellen geleneği ve kültürünün devamı niteliğinde olmakla birlikte kendine özgü yeniliklerle bu geleneği yeniden biçimlendiren özgün bir karaktere sahiptir. Romalılar, anıtsal, işlevsel, sağlam yapılar içerisinde geniş, etkileyici, süslü iç mekânlar yaratmak arzusunda olmuşlardır. Ayrıca yapılarının cephe düzenlerini nişlerle, sütunlarla, alınlıklarla, girintili-çıkıntılı öğelerle oluşturarak çok süslü bir cephe mimarisi meydana getirmişlerdir. Böylece hem işlevsel hem de estetik yönden çekici yapılar inşa etmişlerdir. Romalılar bu görkemli yapılarının inşasında yeni ve çeşitli yapım tekniklerini kullanmışlardır. Roma betonu olarak tanımlayabileceğimiz kireçli harç olan “ opus caementicium ” ile inşa ettikleri kubbe ve tonozlar ile geniş açıklıkları geçebilmişler, yapılarını bu tonozlu alt yapılar üzerine kurmuşlardır. Roma dönemi mimar ve mühendisleri tapınaklar, tiyatrolar, amfitiyatrolar, circuslar, forumlar, bazilikalar, hamamlar, gymnasiumlar, nymphaeumlar, aquadüktler, köprüler, kütüphaneler, macellumlar, granariumlar, zafer takları gibi anıtsal yapılar inşa etmişlerdir. Böylece mevcut yapı tipleriyle birlikte amfitiyatrolar, bazilikalar, zafer takları gibi kendilerine özgü yeni yapı tiplerini de geliştirerek geleneksel mimariyi yeniden biçimlendirmişlerdir. Romalılar, geleneksel yamaca dayanan tiyatrolar yerine tonozlu alt yapılar üzerine kurdukları tiyatrolarında iki veya üç katlı, gösterişli cephe mimarisine sahip “ scaenae frons” sahne binaları inşa etmişlerdir. Anadolu’da bu şekilde inşa edilmiş Roma tiyatrolarına en güzel örnekleri Aspendos, Side tiyatroları oluşturmaktadır. Roma Dönemi Hamamları, hijyen dışında bir dizi toplumsal, kültürel ve sportif faaliyeti tek bir yapıda birleştiren, sosyal hayatta çok önemli bir yere sahip, Roma mimarisinin teknik, işlev ve estetiğini en güzel şekilde yansıtan yapılardır. Anadolu’da Ephesos, Miletos, Side, Perge, Ankyra gibi çoğu antik kentte güzel örneklerini gördüğümüz bu hamamlar alttan ve duvarlar içerisinde dolaşan sıcak hava ile ısıtılmaktaydılar. Hamamların soyunma odaları, soğukluk, ılıklık, sıcaklık gibi bölümleri bulunmaktadır. Hellen geleneğine dayanan Roma sanatında öne çıkan üç temel unsur portreciliğin, öyküsel anlatım ile manzara tasvirinin gelişimidir. Roma heykel sanatında idealizmden çok realizm etkin olmuş ve buna bağlı olarak portrecilik üst düzeye ulaşmıştır. Roma sanatında öyküsel anlatımın ve manzara tasvirlerinin yer aldığı freskler - duvar resimleri, mozaikler – taban döşemeleri önemli bir yere sahiptirler. Fresklerde mimari elemanlar perspektife uygun olarak çizilmekte, ışık-gölge oyunlarıyla göz alıcı zengin manzaralar yer almaktadır.